Base description which applies to whole site

Artikel 32. Rechtsbijstand en rechtspleging

Algemene doelstelling

Een doeltreffend en doelmatig rechtsbestel.

Rol en verantwoordelijkheid

Als stelselverantwoordelijke schept de Minister van Veiligheid en Justitie optimale voorwaarden voor het in stand houden en verbeteren van een goed en toegankelijk rechtsbestel. De Minister heeft:

  • Een financierende rol voor de rechtspraak. De Minister houdt toezicht op het beheer en is de werkgever voor de rechterlijke macht;

  • Een financierende rol voor de Raad voor Rechtsbijstand, het Bureau Financieel Toezicht en het Register beëdigde tolken en vertalers17. Hij is verantwoordelijk voor het wettelijk kader waar binnen tolken, vertalers, advocaten, notarissen en andere zelfstandige professionals binnen het justitiële domein opereren;

  • Een stimulerende rol voor alternatieve geschillenbeslechting en schuldsanering. Ten aanzien van de schuldsanering is hij verantwoordelijk voor het wettelijke traject van de schuldsaneringsregeling, de faillissementsrechters en de bewindvoerders.18

Gesubsidieerde rechtsbijstand

Beleidswijzigingen

In de Eerste Kamer zijn moties aangenomen die oproepen om onderzoek te doen naar de kostenstijging in de rechtsbijstand van de afgelopen jaren19 en niet te bezuinigen op de rechtsbijstand20. Vanwege deze moties heeft de Staatssecretaris van VenJ – gesteund door het kabinet – besloten een Commissie onder leiding van Aleid Wolfsen de opdracht te geven onderzoek te doen naar de oorzaken van de kostenstijging van gesubsidieerde rechtsbijstand en aanbevelingen te doen voor vernieuwing van het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand met het oog op een betere budgettaire beheersbaarheid van het stelsel waarbij de toegang tot het recht voor min- en onvermogenden gegarandeerd blijft. In afwachting van de bevindingen van deze commissie heeft de voormalig Staatssecretaris de procedure met betrekking tot het wetsvoorstel voor de stelselvernieuwing opgeschort.

Raadsman bij politieverhoor

In 2016 krijgen meerderjarige verdachten recht op bijstand van een raadsman tijdens het politieverhoor. Daarnaast krijgen verdachten in procedures ter uitvoering van een Europees aanhoudingsbevel (EAB) recht op toegang tot een raadsman en wordt voorzien in regeling van het recht van verdachten om met derden en consulaire autoriteiten te communiceren tijdens de vrijheidsbeneming. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan richtlijn nr. 2013/48/EU van het Europees parlement en de Raad van 22 oktober 2013 (PbEU L294). Op basis van jurisprudentie van het EHRM en de Hoge Raad hadden verdachten al recht op consultatie van een raadsman voorafgaand aan het eerste politieverhoor en minderjarige verdachten op bijstand van een raadsman tijdens het verhoor (Kamerstukken TK, vergaderjaar 2014–2015, 34 157 en 34 159).

Bestendiging en versterking rechtsstaat

Na de implementatie van de nieuwe gerechtelijke kaart van Nederland, waarmee de kwaliteit en de slagvaardigheid van de rechtspraak vergroot is, staat nu de digitalisering en vereenvoudiging van de rechtspraak centraal. Daarmee wordt de huidige kwaliteit en snelheid van de rechtspraak voor de toekomst behouden en verbeterd.

Digitalisering (KEI)

Civielrechtelijke procedures worden vereenvoudigd en de nieuwe gedigitaliseerde basisprocedure wordt voorbereid. In het bestuursrecht wordt eveneens de rechtsgang gedigitaliseerd. Zodra het digitale systeem gereed is en voldoende waarborgen biedt – naar verwachting in de loop van 2016 – treedt de wet gefaseerd in werking. Vanaf dan wordt de verbeterde en gedigitaliseerde rechtsgang in de verschillende civielrechtelijke en bestuursrechtelijke rechtsgebieden landelijk uitgerold. Zes maanden na publicatie van de wetgeving in het Staatsblad start in 2016 naar verwachting de eerste fase in civielrechtelijke procedures (in vorderingszaken met verplichte procesvertegenwoordiging) en in bestuursrechtzaken (in asiel- en bewaringszaken). Deze fase treedt in vier golven over het land verspreid in werking. Er zijn in totaal drie fases met naar verwachting een totale duur van drie jaar. Na afronding van elke fase, treedt de volgende fase in werking. De zes maanden implementatietermijn geeft alle toekomstige gebruikers (rechters, andere rechtspraakmedewerkers, burgers, bedrijven, advocaten en deurwaarders) de mogelijkheid om zich goed voor te bereiden op de inwerkingtreding van de wet. De gefaseerde inwerkingtreding draagt er zorg voor dat het nieuwe digitale systeem beheersbaar in gebruik genomen kan worden.

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 32.1 Budgettaire gevolgen van beleid art. 32 (x € 1.000)
   

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

Verplichtingen

1.489.787

1.476.915

1.443.296

1.314.268

1.296.327

1.298.394

1.307.838

                 

32.1 Apparaatsuitgaven Hoge Raad

             
 

Personeel

21.689

22.219

22.383

25.070

25.054

25.054

25.154

 

waarvan eigen personeel

21.146

20.974

20.871

23.558

23.542

23.542

23.642

 

waarvan externe inhuur

543

490

750

750

750

750

750

 

waarvan overig personeel

0

755

762

762

762

762

762

 

Materieel

3.250

2.717

2.636

2.565

2.550

2.550

2.550

 

waarvan ICT

892

500

499

498

498

498

498

 

waarvan SSO's

162

0

50

50

50

50

50

 

waarvan overig materieel

2.196

2.217

2.087

2.017

2.002

2.002

2.002

                 

Programma-uitgaven

1.463.857

1.451.979

1.418.277

1.286.633

1.268.723

1.270.790

1.280.134

Waarvan juridisch verplicht

   

99,81%

       

32.2 Adequate toegang tot het rechtsbestel

             
 

Bijdrage ZBO/RWT

             
 

Raad voor Rechtsbijstand

52.270

52.165

43.508

43.472

43.472

43.472

43.472

 

Bureau Financieel Toezicht

6.250

5.507

3.830

2.332

2.194

2.194

2.194

 

Subsidies

             
 

Stichting Geschillencommissies Consumentenzaken

1.627

1.328

975

609

291

0

0

 

Overig Adequate toegang tot het rechtsbestel

359

179

179

179

179

179

179

 

Opdrachten

             
 

Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen

15.414

14.480

14.483

14.492

14.491

14.491

14.491

 

Toevoegingen rechtsbijstand

382.022

402.048

401.557

339.614

333.070

331.070

330.770

 

Overig Adequate toegang tot het rechtsbestel

0

1.599

1.440

1.495

1.515

1.515

1.515

                 

32.3 Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel

       
                 
 

Bijdrage aan de Raad voor de rechtspraak

987.050

954.482

932.625

865.330

854.658

859.019

868.666

                 
 

Bijdrage ZBO/RWT

             
 

College Bescherming Persoonsgegevens

8.211

8.112

7.895

7.623

7.493

7.490

7.487

 

College voor de Rechten van de Mens

5.835

6.109

5.818

5.554

5.427

5.427

5.427

 

Centraal Administratie Kantoor

1.809

2.706

2.707

2.708

2.708

2.708

2.708

 

Overig Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel

1.026

689

689

689

689

689

689

 

Bijdrage medeoverheden

             
 

Bijdragen Rechtspleging

48

86

86

86

86

86

86

 

Subsidies

             
 

Subsidies Rechtspleging

803

892

891

891

891

891

891

 

Subsidies Wetgeving

1.130

1.438

1.436

1.436

1.436

1.436

1.436

 

Opdrachten

             
 

Opdrachten en onderzoeken rechtspleging

3

159

158

123

123

123

123

                 

Ontvangsten

221.419

231.020

282.984

311.338

320.246

330.926

341.026

 

waarvan griffierechten

217.194

224.726

248.726

256.826

265.426

275.226

285.326

Budgetflexibiliteit

Juridisch verplicht zijn de bijdragen aan ZBO’s en RWT’s. Dat geldt ook voor de bijdrage voor de kosten voor de rechtsbijstand in de vorm van toevoegingen en piketten (opdrachten) en de bijdrage aan Raad voor de rechtspraak. Ook de opdrachten in het kader van de WSNP zijn volledig juridisch verplicht. Daarmee is bijna 100% van de uitgaven die in de vorm van opdrachten worden gedaan juridisch verplicht. De subsidies die op dit artikel worden verantwoord zijn vrijwel geheel juridisch verplicht. Dit heeft in hoofdzaak betrekking op de structurele subsidierelaties met de Stichting Geschillencommissie en de Academie voor Overheidsjuristen en de Academie voor Wetgeving.

Het niet-juridische verplichte deel op dit beleidsartikel is gereserveerd voor bestuurlijk gebonden uitgaven via diverse subsidiebeschikkingen, onder meer voor de Nederlandse Orde van Advocaten en voor bijdrage aan internationale organisaties. Daarnaast zijn er middelen gereserveerd voor toezicht en onderzoek bijvoorbeeld op het terrein van rechtspraak, schuldsanering, rechtsbijstand en rechtspleging.

32.1 Apparaatsuitgaven Hoge Raad

Hoge Raad (HR)

De Hoge Raad der Nederlanden is het hoogste rechtscollege in Nederland op het gebied van het civiele-, straf- en fiscale recht. Voor het civiele- en strafrecht is hij dat tevens voor Aruba, Curaçao, Sint Maarten, Bonaire, Saba en Sint Eustatius. De HR voert de cassatieprocedure uit. De procedure verzekert en bevordert de rechtseenheid, rechtsontwikkeling en rechtsbescherming doordat de HR als cassatierechter toetst of het gerechtshof – en in voorkomende gevallen: de rechtbank – in zijn uitspraak het recht juist heeft toegepast en of de gegeven motivering begrijpelijk is.

Met de Hoge Raad zijn meerjarige financieringsafspraken gemaakt tot en met 2016. Vanaf 2017 wordt op basis van prognosemodel Justitiële Ketens een hogere instroom verwacht, derhalve stijgt het budget van de Hoge Raad vanaf 2017 en is daarna vlak. Het aantal werknemers dat vanuit het apparaatsbudget wordt betaald bedraagt ca. 236.

Voor de komende jaren wordt de instroom aan nieuwe zaken geraamd op jaarlijks ca. 5.725, waarvan 4.100 straf, 500 civiel en 1.125 fiscaal. De Hoge Raad streeft naar het wegwerken van de jaarlijkse instroom van zaken en een doorlooptijd van behandeling van rond de één jaar.

In 2016 zal de Hoge Raad de nieuwbouw aan de Korte Voorhout 20 in Den Haag betrekken.

32.2 Adequate toegang tot het rechtsbestel

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

Raad voor Rechtsbijstand (RvR)

Het betreft hier de financiering voor apparaatsuitgaven van de RvR en het Juridisch loket, een advies- en doorverwijsinstelling voor eerstelijns rechtshulp. De RvR is belast met de uitvoering van de Wet op de rechtsbijstand, die er voor zorgt dat mindervermogenden verzekerd zijn van toegang tot het rechtsbestel.

Bureau Financieel Toezicht (BFT)

Het Bureau Financieel Toezicht houdt financieel toezicht op zo’n 1.500 notarissen en 380 gerechtsdeurwaarders. Ook is het belast met het toezicht op de naleving van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (WWFT).

De daling van de uitgaven ten opzichte van 2014 voor het BFT is grotendeels toe te schrijven aan de voorgenomen wetswijziging om de kosten van toezicht door te berekenen aan beroepsorganisaties. Het streven is een behandeling van de wetswijziging in 2015 en een invoering per 1 januari 2016.

Een andere oorzaak van de dalende reeks is de efficiencytaakstelling uit het Regeerakkoord die vanaf 2016 is doorgevoerd.

Subsidies

Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken (SGC)

De SGC beoordeelt consumentenklachten. De SGC heeft op dit moment 54 geschillencommissies die klachten over verschillende onderwerpen behandelen. De SGC ontvangt voor de kosten van de koepelorganisatie een subsidie van het Ministerie van VenJ, omdat afhandeling van klachten door het SGC zorgt voor minder instroom aan (duurdere) zaken binnen het rechtsbestel.

De bijdrage aan de SGC wordt met ingang van 2016 afgebouwd.

Opdrachten

Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP)

Het Bureau WSNP coördineert de uitvoering van de Wet schuldsanering en reguleert de kwaliteit van de bewindvoering, onder andere door het register WSNP en een helpdesk. Via het bureau WSNP wordt een bijdrage verstrekt aan de bewindvoerder die een schuldsaneringsprocedure naar behoren afwikkelt. Gespecialiseerde insolventierechters houden toezicht op de goede afwikkeling van de circa 12.500 nieuwe schuldsaneringen per jaar. De gemiddelde subsidie voor een schuldsaneringstraject bedraagt circa 990 over een periode van gemiddeld drie jaar.

Toevoegingen Raad voor Rechtsbijstand

De Raad voor Rechtsbijstand verstrekt toevoegingen aan een advocaat of mediator voor de verlening van rechtsbijstand aan rechtzoekenden met een laag inkomen en vermogen. De eigen bijdrage van de cliënt wordt verrekend met de vergoeding van de advocaat. De financiering van de Raad voor Rechtsbijstand vindt plaats aan de hand van het aantal afgegeven toevoegingen over de periode 1 september tot en met 31 augustus.

Als gevolg van het stopzetten van de procedure van het wetsvoorstel tot vernieuwing van het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand treden er in 2016 voor € 58 mln. besparingsverliezen op. Dit heeft geleid tot een budgettaire mutatie in 2016 op de Toevoegingen Raad voor Rechtsbijstand. Thans worden de oorzaken van de kostenstijgingen binnen het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand door de Commissie-Wolfsen onderzocht. Nadat de Commissie haar eindrapport heeft uitgebracht zal worden bezien welke maatregelen worden genomen. Vooralsnog is de eerder ingeboekte daling in de uitgaven voor de jaren na 2016 in de meerjarencijfers gehandhaafd.

In tabel 32.2 is een uitsplitsing in uitgaven en in aantallen weergegeven van de productiegegevens van de Raad over de verschillende onderdelen binnen de rechtsbijstand.

Tabel 32.2 Productiegegevens Raad voor Rechtsbijstand
 

Oude indeling

Gewijzigde indeling1

         
 

Realisatie

Realisatie

Prognoses

         
 

2014

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

Strafzaken (ambtshalve)

               

Aantal afgegeven toevoegingen

83.346

47.400

51.181

51.639

42.002

41.856

41.788

41.728

Uitgaven (mln.)

€ 109,9

– 

€ 84,9

€ 85,1

€ 67,4

€ 66,2

€ 66,1

€ 66,0

                 

Strafzaken (regulier)

               

Aantal afgegeven toevoegingen

77.509

77.015

76.334

75.838

85.497

85.388

85.446

85.522

Uitgaven (mln.)

€ 57,9

– 

€ 53,4

€ 51,9

€ 55,1

€ 54,3

€ 54,4

€ 54,4

                 

Civiele zaken*

               

Aantal afgegeven toevoegingen

254.559

201.452

208.688

205.406

166.118

164.855

163.482

162.096

Uitgaven (mln.)

€ 166,9

– 

€ 139,3

€ 134,2

€ 100,4

€ 98,3

€ 97,5

€ 96,6

                 

Bestuur

               

Aantal afgegeven toevoegingen

 

89.547

68.729

69.498

56.805

55.117

53.550

54.639

Uitgaven (mln.)

 

– 

€ 45,1

€ 44,6

€ 34,7

€ 33,2

€ 32,3

€ 32,9

                 

Piketdiensten

               

Aantal toevoegingen

123.644

123.644

127.220

196.195

195.477

194.942

194.415

193.882

Uitgaven (mln.)

€ 30,2

– 

€ 28,7

€ 37,5

€ 36,2

€ 35,7

€ 35,6

€ 35,5

                 

Lichte adviestoevoeging

               

Aantal afgegeven toevoegingen

10.041

10.041

10.348

10.505

4.769

4.931

5.095

5.262

Uitgaven (mln.)

€ 1,8

– 

€ 1,9

€ 1,9

€ 0,8

€ 0,9

€ 0,9

€ 0,9

                 

Asiel

               

Asielinstroom2

29.890

29.890

36.000

26.000

22.500

22.500

22.500

22.500

Aantal afgegeven toevoegingen

24.424

24.424

25.870

24.324

24.324

24.324

24.324

24.324

Uitgaven (mln.)

€ 40,4

– 

€ 43,8

€ 41,4

€ 40,0

€ 39,5

€ 39,5

€ 39,5

                 

Het Juridisch Loket

               

Aantal klantencontacten

873.233

873.233

873.233

873.233

873.233

873.233

873.233

873.233

Uitgaven (mln.)

€ 23,2

€ 23,2

€ 23,7

€ 22,3

€ 22,3

€ 22,3

€ 22,3

€ 22,3

                 

Uitvoeringslasten Rechtsbijstand

               

Raad voor Rechtsbijstand

€ 24,7

€ 24,7

€ 28,7

€ 21,5

€ 21,5

€ 21,5

€ 21,5

€ 21,5

Totaal uitgaven (x € 1 mln.)

€ 429,4

€ 429,4

€ 449,6

€ 440,4

€ 378,5

€ 371,9

€ 369,9

€ 369,6

Mutatie Vordering Raad voor Rechtsbijstand

€ 26,8

€ 26,8

           
                 

Totaal uitgaven (x € 1 mln.) excl. mutatie Vordering

€ 456,2

€ 456,2

€ 449,6

€ 440,4

€ 378,5

€ 371,9

€ 369,9

€ 369,6

 

Bronnen: Raad voor Rechtsbijstand, Prognosemodel Justitiële Ketens 2016

1

In de gewijzigde indeling is de toevoegingscategorie civiele zaken gesplitst in toevoegingen in civiele zaken en toevoegingen in bestuurszaken. Binnen de categorie civiele zaken zijn nu de zogenoemde toevoegingen op het rechtsgebied bijzondere opname psychiatrisch ziekenhuis opgenomen en onder de categorie bestuurszaken vallen nu de toevoegingen inzake vreemdelingenbewaring (beide waren in de oude indeling opgenomen binnen strafzaken ambtshalve).

2

Tot de asielinstroom behoren de eerste asielaanvragen, opvolgende asielaanvragen en nareis.

32.3 Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel

Bijdrage aan Raad voor de rechtspraak (Rvdr)

De Minister van Veiligheid en Justitie bekostigt de rechtspraak via de Raad voor de rechtspraak. De Raad voor de rechtspraak is het overkoepelende bestuur van de Rechtspraak, die verder bestaat uit de rechtbanken, de gerechtshoven, de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het Bedrijfsleven. De Raad bevordert de kwaliteit en eenheid van de rechtspraak, verzorgt de financiën, houdt toezicht en ondersteunt de bedrijfsvoering bij de gerechten. De Raad spreekt zelf geen recht. In dit artikelonderdeel wordt de totstandkoming van de bijdrage van de Minister van Veiligheid en Justitie aan de Raad voor de rechtspraak toegelicht.

Financiële toelichting

Conform de Wet op de rechterlijke organisatie heeft de Raad voor de rechtspraak zijn begrotingsvoorstel ingediend bij de Minister van Veiligheid en Justitie op basis van de in- en uitstroomramingen uit onder andere het Prognosemodel Justitiële ketens en de afspraken over de prijzen conform Prijsakkoord 2014–2016. Hieruit volgt dat de instroom neerwaarts is bijgesteld ten opzichte van de instroomprognose in de vorige begroting. Wel is er volgens de prognose nog steeds sprake van een stijgende instroom van 2016 naar 2020.

Tabel 32.3 Instroomontwikkeling rechtspraak
 

Realisatie

Prognoses

         
 

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

Instroom totaal aantal (x 1.000)

1.758

1.775

1.754

1.777

1.814

1.855

1.897

Jaarlijkse mutatie

0%

1%

– 1%

1%

2%

2%

2%

Bronnen: Jaarverslag 2014 Raad voor de rechtspraak, Prognose Model Justitiële Ketens 2016

Tabel 32.4 Financiële bijdrage Raad voor de rechtspraak
 

Realisatie

Prognoses

         
 

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

Begroting 2015 (x € 1.000)

 

953.130

965.114

912.271

912.272

934.178

934.178

Mutatie (x € 1.000)

 

10.137

– 31.886

– 46.962

– 57.638

– 74.953

– 65.308

Begroting 2016 (x € 1.000)

987.050

963.812

934.045

865.816

855.141

859.225

868.870

Deze bijdrage is op basis van met de Raad voor de rechtspraak gemaakte productieafspraak.

Tabel 32.5 Productieafspraak rechtspraak
 

Realisatie

Prognoses

         
 

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

Productie totaal aantal (x 1.000)

1.752

1.775

1.715

1.606

1.609

1.638

1.680

Jaarlijkse mutatie

2%

1%

– 3%

– 6%

0%

2%

3%

Bronnen: Jaarverslag 2014 Raad voor de rechtspraak, Prognose Model Justitiële Ketens 2016

Door de neerwaartse bijstelling van de instroomprognose ten opzichte van de vorige begroting is ook de financiële bijdrage ten opzichte van de vorige begroting neerwaarts bijgesteld, behoudens voor het jaar 2015. De instroomontwikkelingen blijken mede als gevolg van de economische crisis uiterst moeilijk voorspelbaar. Deze onzekerheid, alsmede de financiële mogelijkheden van het kabinet, heeft ertoe geleid dat in de ingediende begroting (zie hoofdstuk 6) van de Raad voor de rechtspraak niet volledig is gehonoreerd. Voor het jaar 2015 is de bijdrage vanuit het ministerie daarom aangevuld met een bijdrage vanuit de egalisatierekening. In de jaren daarna wordt vooralsnog een beroep gedaan op de reserves bij de Raad. Het Ministerie zal de ontwikkeling van de instroom, werkvoorraden en de financiële positie van de Rechtspraak volgen en in samenspraak met de Raad maatregelen nemen, in lijn met artikel 21 van het Besluit Financiering Rechtspraak 2005.

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

College Bescherming Persoonsgegevens (CBP)

Het CBP houdt toezicht op de naleving en toepassing van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp), de Wet politiegegevens (Wpg) en de Wet Basisregistratie Personen (WBP).

College voor de Rechten van de Mens (CRM)

Het CRM vervult zijn wettelijke taak ter bevordering en naleving van de mensenrechten in Nederland in praktijk, beleid en wetgeving. Het CRM adviseert daartoe onder meer over voorgenomen regelgeving die betrekking heeft op mensenrechten, rapporteert jaarlijks over de mensenrechtensituatie in Nederland en heeft daarnaast een oordelende taak op het gebied van gelijke behandeling. Dat laatste kan zijn op basis van individuele klachten of naar aanleiding van concrete verzoeken over hoe gelijke behandelingswetgeving toe te passen. Ook heeft het CRM een rol bij normontwikkeling en periodieke evaluatie van de effectiviteit van wetgeving voor gelijke behandeling.

Centraal Administratie Kantoor (CAK)

In 2016 worden twee maatregelen uit het Regeerakkoord geïmplementeerd, waarmee een eigen bijdrage wordt geïntroduceerd voor de kosten van het strafproces en slachtofferzorg en een bijdrage voor de kosten van verblijf in een justitiële inrichting. Het Ministerie van VenJ heeft het CAK (een ZBO onder het Ministerie van VWS) aangewezen als uitvoerder van de regelingen. De kosten die gemoeid zijn met uitvoering van de maatregelen worden op de begroting van VenJ als een bijdrage aan het CAK opgenomen.

Subsidies

Subsidie Rechtspleging

De subsidie Rechtspleging betreft met name een subsidie aan de Nederlandse Vereniging voor de Rechtspraak (NVvR).

Subsidie Wetgeving

De subsidie Wetgeving betreft een subsidie aan de Stichting Recht en Overheid en aan het Nederlandse Juristencomité voor de Mensenrechten voor de bescherming van mensenrechten.

Ontvangsten

Griffie

Het Ministerie van VenJ ontvangt griffierechten van burgers, overheden, bedrijven en ander rechtspersonen die civiele of bestuursrechtelijke procedures starten. Deze ontvangst stijgt vanwege de aanpassing van de hoogte van de te betalen griffierechten (TK 33 757) vanaf 2016 en vanwege de jaarlijkse indexering van de tarieven.

17

Bron: Wet op de rechtsbijstand, Wet op het notarisambt, Wet beëdigde tolken en vertalers

18

Bron: Wet op de schuldsanering natuurlijke personen

19

motie Scholten, Kamerstukken EK, vergaderjaar 2014–2015, 34 000 VI, O

20

motie Franken, Kamerstukken EK, vergaderjaar 2014–2015, 34 000 VI, M

Licence