Een veiliger samenleving door een doelmatige en effectieve rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding, en door versterking van de bestuurlijke aanpak van criminaliteit door de decentrale overheden.

Opsporing en vervolging

De Minister van Veiligheid en Justitie heeft een regisserende rol. Hij is beleidsverantwoordelijk voor het landelijke opsporings- en vervolgingsbeleid en financiert daartoe onder andere het Openbaar Ministerie (OM) en het Nationaal Forensisch Instituut (NFI). Het OM is belast met de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde (Wet op de rechtelijke organisatie). Het voert het gezag over de opsporing door politie en bijzondere opsporingsdiensten, beslist over de vervolging van strafbare feiten en ziet erop toe dat de opgelegde straf naar behoren wordt uitgevoerd.

Veiligheid en lokaal bestuur

• • Op het gebied van veiligheid en lokaal bestuur heeft de Minister van Veiligheid en Justitie een stimulerende rol. Hij is belast met het ontwikkelen van visie, beleid en samenwerkingsvormen op het terrein van de bestuurlijke aanpak van onveiligheid en criminaliteit.

• • Inspanningen zijn er op gericht het lokaal bestuur zo effectief en efficiënt als mogelijk in staat te stellen de lokale veiligheid te vergroten, onder andere door het bewaken van de bestuurlijke integriteit (Bibob) en de inzet van de Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIEC’s).

• • VenJ faciliteert en ondersteunt de aanpak van de meest voorkomende vormen van overlast, zoals overlast gerelateerd aan jeugdgroepen, alcohol, uitgaan, voetbal en evenementen. Dit wordt ingevuld samen met het lokale bestuur, onder andere via structureel overleg met de G4, de G32 en de VNG.

Ondermijning

De aandacht voor de bestrijding van georganiseerde misdaad en de ondermijnende effecten daarvan (ondermijning) is de afgelopen 5 à 8 jaar geïntensiveerd. Dit is vooral terug te zien in de toename van het aantal gestarte strafrechtelijke onderzoeken, de activering van het lokaal bestuur en de groeiende samenwerking met partijen buiten de strafrechtsketen. De ervaringen van de afgelopen jaren hebben uitgewezen dat ondermijnende criminaliteit omvangrijker is en dieper in de samenleving geworteld zit dan eerder gedacht. Daar zijn alle onderzoekers, experts en uitvoeringsinstanties het over eens. De problematiek is dusdanig dat de integrale aanpak een extra impuls vergt, langdurig moet worden volgehouden en waar nodig verbreed moet worden. Om die reden worden middelen gereserveerd op de Aanvullende post van de Rijksbegroting om de aanpak van ondermijnende criminaliteit in Zuid-Nederland en andere regio’s verder te intensiveren.

Door de succesvolle aanpak wordt ook steeds vaker een beroep gedaan op forensisch onderzoek. Daarom komt er meer ruimte voor het NFI en de private aanbieders van forensisch onderzoek om aan de toegenomen vraag te voldoen. Omdat misdaad niet mag lonen, wordt geïntensiveerd in de capaciteit van het OM en FIOD, om meer crimineel vermogen af te pakken. Ten slotte wordt door een intensivering op de aanpak van mensenhandel uitvoering gegeven aan de motie Voordewind. In totaal wordt voor de aanpak van ondermijnende criminaliteit een bedrag van structureel € 10 mln. gereserveerd.

De volgende aandachtspunten zijn daarbij in elk geval van belang:

• – Doorontwikkeling van de geïntegreerde aanpak, vooral gericht op het versterken van de integrale slagkracht (ook ten aanzien van het afpakken van crimineel vermogen);

• – Meer integrale beleidsvorming, waarbij beleid op ondermijning beter wordt verbonden met beleid op het terrein van deelfenomenen, zoals drugs, witwassen, corruptie;

• – Verder wegnemen van ongewenste belemmeringen binnen de informatiedeling tussen overheidspartijen;

• – Doorontwikkeling van de kwaliteit van opsporing, intelligence functies en integrale analyse en informatieproducten (zoals de Bestuurlijke Criminaliteitsbeeldanalyses (B-CBA’s);

• – Versterken van preventie en bestrijden van gelegenheidsstructuren

Openbaar Ministerie

Structureel wordt € 14 mln. gereserveerd op de Aanvullende post van de Rijksbegroting om het OM in staat te stellen beter in te spelen op diverse extra taken in de samenleving. Over de invulling van deze middelen wordt met het OM nader overleg gepleegd. Op het gebied van ondermijnende criminaliteit zal onder meer worden gewerkt aan de ontwikkeling van een Vermogen Volg Systeem en de inrichting van ondermijningsfora. Wat betreft de behandeling voor slachtoffers van high impact crimes kan aansluiting worden gezocht bij Veilig Thuis en de 43 nieuwe jeugdregio’s, hier kunnen extra officieren worden aangesteld. Daarnaast komen er extra zaakscoördinatoren beschikbaar voor de ondersteuning van slachtoffers. Tenslotte wordt er € 5 mln. beschikbaar gesteld om verdere invulling te geven aan de afspraak om parketsecretarissen vanuit het OM bij de politie te detacheren, om daarmee de ketensamenwerking te versterken.

Mensenhandel

De aanpak van mensenhandel blijft een prioriteit van dit kabinet, daarom is hier ook ruimte voor gemaakt in de hierboven genoemde reservering voor ondermijnende criminilaliteit. Er wordt op verschillende manieren gewerkt aan de bestrijding van alle vormen van uitbuiting en de bescherming van alle mogelijke slachtoffers. Binnen de Taskforce Mensenhandel wordt voortdurend ingezet op een brede integrale aanpak. De huidige termijn van de taskforce loopt tot 2017. Momenteel wordt bekeken hoe in 2017 het vervolg van de taskforce zal worden vormgegeven. Het nationaal verwijsmechanisme voor slachtoffers van mensenhandel zal in 2017 verder doorontwikkeld en geborgd worden. In het kader van de loverboyaanpak en de bescherming van minderjarige slachtoffers zullen op basis van de acties die in 2016 in gang zijn gezet, in 2017 een aantal concrete vervolgstappen worden genomen.

Drugs/ hennep/ coffeeshops

Integraal en effectief verstoren en aanpakken van de criminele industrie op de thema’s hennep en synthetische drugs via onder meer de volgende sporen:

• – Integrale aanpak van cruciale schakels in het criminele productieproces: voor de hennepcriminaliteit betekent dit fase 2 in de implementatie van artikel 11a Opiumwet, voor synthetische drugs de aanpak van hardware, precursoren en cruciale facilitators. Bij synthetische drugs zal daarnaast bekeken worden of het huidige instrumentarium toereikend is. Waar mogelijk wordt in de aanpak ook samengewerkt met private partijen;

• – Stimuleren inzet bestuurlijk instrumentarium; implementeren van de actieplannen ter versterken van de internationale samenwerking in beleid en operatie met onder meer Duitsland, België, Frankrijk en Luxemburg.

Verkeershandhaving

Verkeershandhaving is belangrijk voor de verkeersveiligheid in Nederland. In 2017 wordt opvolging gegeven aan het interdepartementaal beleidsonderzoek Verkeershandhaving. Een passende strafoplegging bij ernstige verkeersdelicten is van groot belang, de randvoorwaarden daarvoor hebben onze prioriteit. Ook een effectief en efficiënt boetstelsel vormt een prioriteit voor 2017. Daarbij worden de resultaten van onderzoek naar de bijdrage van de verkeershandhaving aan de verkeersveiligheid betrokken.

Rechtshandhaving in de Cariben

Sinds 10 oktober 2010 is gewerkt aan de inrichting en (door)ontwikkeling van (de instituties van) de rechtshandhaving in het Caribisch gebied. Los van de jaarlijkse bijdragen aan het Gemeenschappelijk Hof van Justitie, het OM BES, het parket Procureur Generaal, de Raad voor de rechtshandhaving en de gefinancierde rechtsbijstand, wordt geïnvesteerd in een structurele en ketenbrede aanpak door het verhogen van regionale slagkracht via regionale samenwerking. Daarnaast wordt voor de aanpak van ondermijning in het Caribisch gebied incidenteel voor de jaren 2016 en 2017 € 1,2 miljoen aan het Gemeenschappelijk Hof ter beschikking gesteld voor de inzet van extra strafrechtelijke capaciteit. Hiervoor is in 2017 € 0,7 miljoen begroot. De wenselijkheid van extra investeringen in de rechtshandhaving in het Caribisch gebied zal ook in de volgende jaren nog de nodige aandacht vragen. De Minister van Veiligheid en Justitie werkt hierbij nauw samen met de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Tot slot is tussen Aruba, Curaçao, Nederland, Sint Maarten en de Verenigde Staten een Memorandum of Understanding ondertekend waarin afspraken zijn opgenomen om de samenwerking met de Verenigde Staten op het terrein van de rechtshandhaving te intensiveren.

Effectiever (digitaal) oproepen en betekenen

De politie betekent jaarlijks 200.000 gerechtelijke brieven (dagvaarding/oproeping). Hiervan wordt slechts 65% in persoon uitgereikt. Onjuiste betekeningen leiden onder meer tot uitstel van terechtzittingen. Door aan te sluiten bij de digitaliserende en digitaal communicerende maatschappij en overheid. kan effectiever en efficiënter worden betekend en de belasting van de strafrechtketen worden verminderd. Dit houdt in dat dagvaardingen en oproepingen voor de terechtzitting zoveel als mogelijk digitaal worden betekend en/of dat meer voor betekening meer gebruik wordt gemaakt van hedendaagse communicatiemiddelen.

Budgetflexibiliteit

De juridisch verplichte bedragen betreffen de bijdragen aan het OM, de Raad voor de Rechtspraak, de bijdragen genoemd onder bijdrage medeoverheden, de bijdragen aan het agentschap NFI, de DRZ en aan het ZBO Nationaal Register Gerechtelijk Deskundigen. Daarnaast zijn de subsidiebedragen aan diverse instellingen zoals het CCV en KVO juridisch verplicht alsmede het budget gerechtskosten.

33.1 Apparaatsuitgaven Openbaar Ministerie

Openbaar Ministerie (OM)

Het OM bepaalt als enige instantie in Nederland wie voor de strafrechter moet verschijnen en voor welk strafbaar feit. Dit is vastgelegd in de Wet op de rechterlijke organisatie, waarin de taak van het OM omschreven is als «de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en met andere bij wet vastgestelde taken». Het OM maakt deel uit van de rechterlijke macht, maar de leden van het OM zijn, anders dan de rechters, niet met rechtspraak belast. In tegenstelling tot de rechters worden de leden van het OM niet voor het leven benoemd. In de praktijk van het strafrecht is de hoofdtaak van het OM te verdelen in de opsporing en vervolging van strafbare feiten en de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van strafvonnissen.

Bronnen: OM fact factory, Prognosemodel Justitiële ketens 2017

33.2 Bestuur, Informatie en Technologie

Bijdragen aan medeoverheden

Regionale Informatie en Expertise Centra/Landelijk Informatie en Expertise Centrum (RIEC's/LIEC)

Voor een structurele aanpak van georganiseerde misdaad zijn er 10 RIEC's en een LIEC. De RIEC’s ontwikkelen en ondersteunen regionaal bestuurlijke interventies en combineren die eventueel met de fiscale en strafrechtelijke aanpak. Binnen de RIEC’s wordt samengewerkt tussen openbaar bestuur, politie, Openbaar Ministerie, Belastingdienst en andere partners. Het LIEC is een shared service center voor de RIEC’s en heeft tot doel het zoveel mogelijk stroomlijnen van de werkwijzen van de RIEC’s en het ondersteunen van de onderlinge afstemming.

Uitstapprogramma Prostituees

Subsidies

Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV)

Het CCV ontvangt een subsidie om kennis en instrumenten te ontwikkelen op het terrein van criminaliteitspreventie en veiligheid, gericht op integrale aanpak door samenwerking tussen zowel publieke als private organisaties. Via onder andere bijeenkomsten, publicaties, instrumenten en de website ondersteunt het CCV professionals op het gebied van criminaliteitspreventie en veiligheid.

Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO)

Het KVO heeft als doel het creëren van een veiligere werk- en leefomgeving ter preventie van inbraken, overvallen en brand. Samenwerking tussen ondernemers, gemeente, politie en brandweer staat hierbij centraal. Bedrijventerreinen en winkelgebieden komen voor KVO- certificatie in aanmerking als zij een aantal structurele maatregelen op het gebied van veiligheid treffen.

33.3 Opsporing en vervolging

Bijdragen aan agentschappen

Nederlands Forensisch Instituut (NFI)

Het NFI is een intern verzelfstandigde organisatie die forensische diensten levert. De grondslag, doelstelling en kerntaken van het NFI zijn vastgelegd in de Regeling Taken NFI. Als primaire taak heeft zij het verlenen van forensische diensten en expertise aan de Nederlandse strafrechtketen.

Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s

Nederlands Register Gerechtelijk Deskundigen (NRGD)

Het NRGD waarborgt en bevordert de kwaliteit van de inbreng van deskundigen in de rechtsgang. Indien een deskundige, zoals een psycholoog, toxicoloog of orthopedagoog, zich als gerechtelijk deskundige wil laten registreren, dient de aanmelding getoetst te worden door het NRGD. Het NRGD heeft een wettelijke basis (Wet deskundigen in strafzaken) en is onafhankelijk.

Bijdragen aan medeoverheden

Staatkundige hervorming Nederlandse Antillen (shna)

De periode na de staatkundige hervorming kenmerkt zich door het steeds verder vorm geven aan de inrichting van de BES eilanden. Daaraan draagt een goede inrichting van de rechtspraak en het Openbaar Ministerie bij. Vanuit Europees Nederland wordt gestimuleerd dat het aantal rechters zowel kwantitatief als kwalitatief op goed niveau blijft. Ook zal er zorg voor worden gedragen dat de staande magistratuur van het OM BES op sterkte blijft. De Raad voor de Rechtshandhaving wordt zodanig geëquipeerd dat er een goede bijdrage is gedaan voor het doen van voldoende en gekwalificeerde onderzoeken.

Overige opsporing en vervolging

Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-Nederland)

Opdrachten

Schadeloosstellingen

Dit is een budget voor schadeloosstellingen buiten de strafrechtelijke keten, zoals vergoedingen vanwege onrechtmatige vreemdelingenbewaring en in het geval van bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ). Daarnaast kunnen ook vergoedingen worden verstrekt voor bijvoorbeeld juridische bijstand.

Keten Informatie Management (KIM)

Het doel van KIM is het realiseren van innovatie op het gebied van informatie gestuurde opsporing, vervolging en executie. Binnen KIM zijn er verschillende programma’s zoals de Digitalisering Strafrechtketen, het Digitaal Proces Dossier en het E-justice programma. Het hiervoor beschikbare budget en de bijbehorende verantwoording vindt met ingang van 2016 plaats op niet beleidsartikel 91.

Onrechtmatige Detentie

Ten laste van dit budget worden de vergoedingen verantwoord aan ex justitiabelen waarvan is vastgesteld dat recht is ontstaan op een vergoeding. Over het algemeen worden deze vergoedingen vastgesteld door de rechter.

Gerechtskosten OM

Ten laste van dit budget worden de uitgaven gebracht die betrekking hebben op deskundigen en tolken en vertalers, die een bijdrage leveren aan het strafproces en worden bekostigd in overeenstemming met het Besluit tarieven in strafzaken.

Verkeershandhaving OM

Het OM voert het programma verkeershandhaving uit. Uit dit budget worden de uitgaven voor dit programma gedaan, niet zijnde bijdragen aan ZBO of agentschap, bijvoorbeeld trajectcontrolesystemen.

Afpakken

Misdaad mag niet lonen. Het afpakken van crimineel vermogen door de inzet van het strafrecht, maar ook door samenwerking van de partijen in de strafrechtketen met bestuurlijke partners (waaronder de Belastingdienst en gemeenten), is een prioriteit van het kabinet. Uit dit budget worden de uitgaven voor partijen in de strafrechtketen bekostigd.

Bewaring, verkoop en vernietiging inbeslaggenomen goederen

De Minister van Financiën is volgens de Comptabiliteitswet verantwoordelijk voor het beheer van het overtollige materieel bij het Rijk. Domeinen Roerende Zaken21 is belast met de bewaring, verkoop en vernietiging van strafrechtelijk inbeslaggenomen voorwerpen en bekommert zich daarnaast over overtollige rijksgoederen.

Ontvangsten

Boeten en Transacties

Afpakken

Het afpakken van crimineel vermogen is een prioriteit bij elke strafzaak met financieel gewin. Het Openbaar Ministerie zet in het kader van de strafrechtelijke vervolging onder meer in op ontnemingsvorderingen van wederrechtelijk verkregen voordeel, verbeurdverklaringen en ontnemingen als onderdeel van een transactie. Voor 2017 is geraamd dat er 312 miljoen euro aan crimineel vermogen wordt afgepakt.