Een op maatschappelijk verantwoorde wijze en in overeenstemming met internationale verplichtingen gereglementeerde en beheerste toelating tot, verblijf in en vertrek uit Nederland van vreemdelingen, grenscontroles aan de buitengrenzen alsmede verkrijging van het Nederlanderschap of de intrekking daarvan.

De Minister van Veiligheid en Justitie ontwikkelt en geeft uitvoering aan het vreemdelingenbeleid en het beleid op grond van de Rijkswet op het Nederlanderschap. Hij heeft daarbij:

• • een uitvoerende rol ten aanzien van de opvang van asielzoekers, de afwikkeling van toelatingsprocedures in Nederland en de terugkeer van vreemdelingen uit Nederland;

• • verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de Vreemdelingenwet en de Rijkswet op het Nederlanderschap door het geheel aan overheidsorganisaties dat zich (primair) met het vreemdelingen- en nationaliteitsbeleid bezighoudt;

• • verantwoordelijkheid voor de uitvoeringsorganisaties Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V), het zelfstandig bestuursorgaan Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en voor de centra van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) waar de vreemdelingenbewaring en de grensdetentie ten uitvoer wordt gelegd;

• • een gezagsrelatie met de Koninklijke Marechaussee en de nationale politie voor wat betreft het vreemdelingentoezicht en grenscontroles aan de buitengrenzen.

Implementatie Gemeenschappelijk Europees Asiel Systeem

Voor het Gemeenschappelijk Europese Asiel systeem (GEAS) worden omvangrijke wijzigingen verwacht. De wijzigingen zijn momenteel onderwerp van onderhandeling. Nederland zet in op een pakketbenadering. Indien de onderhandelingen leiden tot een concreet systeem heeft dit financiële gevolgen voor bijvoorbeeld aanpassing van ICT-systemen en verblijfsduur in opvangcentra.

Begrotingsreserve Asiel en ODA-toerekening

De begrotingsreserve Asiel is in 2010 gecreëerd toen het asieldossier in plaats van generaal specifiek werd en is aan de Tweede Kamer gemeld via de Begroting 2011 (Kamerstukken II, 2010/11, 32 500-VI, nr 2.). De asielreserve is bedoeld om fluctuaties in de lastig voorspelbare uitgaven voor (de instroom van) asielzoekers op te vangen.

De verwachte stand van de asielreserve op 1 januari 2018 is € 86,5 mln., naast een storting van € 83 mln. in 2018 wordt € 165,7 mln. ingezet voor de dekking van de meerkosten van de asielinstroom in 2018. De inzet van het deel van de asielreserve dat per 31 december 2018 resteert (€ 3,8 mln.) is nog niet voorzien. De onttrekkingen uit de asielreserve in 2018 zijn juridisch verplicht.

Budgetflexibiliteit

De bijdrage aan de IND, het COA, Nidos en Vluchtelingenwerk Nederland zijn juridisch verplicht evenals een groot gedeelte van de opdrachten die voortvloeien uit het programma van de keteninformatisering en de uitgaven voor de vervoersbewegingen van de vreemdelingen. Dit laatste als gevolg van een meerjarig convenant met het agentschap DJI.

Kengetallen vreemdelingenketen

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste kengetallen voor de vreemdelingenketen. De hoogte van de instroom (asiel, regulier en naturalisatie) is een belangrijke bepalende factor voor de werkhoeveelheid en daarmee voor de bijdragen aan de organisaties in de vreemdelingenketen.

37.2 Toegang, toelating en opvang vreemdelingen

Bijdragen aan agentschappen

Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND)

De IND is verantwoordelijk voor de uitvoering van het vreemdelingenbeleid en het beleid ten aanzien van de Rijkswet op het Nederlanderschap. Dat houdt in dat de IND alle aanvragen beoordeelt van vreemdelingen die in Nederland willen verblijven of die Nederlander willen worden.

De bekostiging van de IND vindt plaats door de bijdrage van het moederdepartement en opbrengsten derden. De opbrengsten derden bestaan uit leges die vreemdelingen betalen voor het behandelen van aanvragen voor reguliere verblijfsvergunning of verzoeken tot naturalisatie en voor een kleiner gedeelte uit opbrengsten uit onderverhuur en bijdragen uit Europese subsidies.

In tabel 37.5 wordt zichtbaar hoe het budget is verdeeld over de verschillende productgroepen.

Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s

Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA)

COA draagt zorg voor de opvang van vreemdelingen in Nederland. Het COA biedt vreemdelingen huisvesting, verstrekt middelen van bestaan en geeft begeleiding. Het opvangbeleid is gericht op de opvang van asielzoekers gedurende de asielprocedure.

Het budget voor COA daalt de komende jaren omdat er een daling in de bezetting is voorzien ten opzichte van 2016.

Nidos-opvang

Nidos is conform het Burgerlijk Wetboek aangewezen als instantie die belast is met de voogdij over alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Daarnaast is Nidos aangewezen voor het uitvoeren van de kinderbeschermingsmaatregel ondertoezichtstelling (OTS) bij kinderen van gezinnen met een vreemdelingenstatus.

Het hieronder gehanteerde normbedrag voor verzorgingskosten is afhankelijk van de verdeling over de verschillende opvang vormen (pleeggezin, woongroep of wooneenheid). Deze is geraamd op basis van de verwachte opbouw van de AMV populatie. Afrekening vindt plaats op basis van de werkelijk gemaakte kosten voor opvang.

Subsidies

Vluchtelingenwerk Nederland (VWN)

VWN zet zich op basis van de Universele verklaring voor de Rechten van de Mens in voor de bescherming en het behartigen van de belangen van en geven van voorlichting aan vluchtelingen en asielzoekers. De subsidie aan VWN wordt op basis van (kalender)jaarplannen verstrekt en is gerelateerd aan de instroom van asielzoekers.

Het grootste deel van de kosten is toe te rekenen aan het proces toelating (circa 84%). Een deel van de werkzaamheden draagt bij aan het welbevinden van de mensen die in opvang verblijven en bewaren van de rust in de centra en kan dientengevolge worden toegerekend aan het proces opvang (circa 8%). Een laatste deel kan worden toegerekend aan het proces terugkeer (circa 8%) vanwege gesprekken na afwijzing door IND of negatieve uitspraken door de rechtbank.

Opdrachten

Keteninformatisering

Het budget voor Keteninformatisering is bestemd voor het structurele beheer van de ketenvoorzieningen, zoals de Basisvoorziening Vreemdelingen, de Biometrievoorziening, de koppelingen naar de Europese mingratiesystemen (Eurodac en VIS), het systeem voor Ketenmanagementinformatie en (beperkte) doorontwikkeling hiervan.

Versterking vreemdelingenketen

In 2018 worden vanuit dit budget diverse kleinere opdrachten gefinancierd met als doel verbeteringen in de vreemdelingenketen te bewerkstellingen. Het budget neemt toe vanaf 2018 omdat de structurele bijdrage voor versterking van de Koninklijke Marechaussee op dit artikel is geboekt.

37.3 Terugkeer

Bijdragen aan agentschappen

DJI/Dienst Vervoer en Ondersteuning (DV&O)

De Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) schakelt de Dienst Vervoer en Ondersteuning (DV&O) in voor het vervoer van vreemdelingen.

DJI draagt zorg voor de vreemdeling vanaf het moment dat een vreemdeling vanuit de politie, de DT&V of de Koninklijke Marechaussee is overgebracht naar een inrichting voor vreemdelingenbewaring dan wel in grensdetentie van DJI.

DJI – onderdeel Vreemdelingenbewaring – maakt deel uit van de vreemdelingenketen. Samen met de partners in de vreemdelingenketen werkt DJI aan het gewenste ketendoel: gedwongen vertrek van vreemdelingen zonder rechtmatig verblijf in Nederland.

Daarnaast werkt DJI steeds vaker samen met het COA, bijvoorbeeld als het gaat om de opvang van asielzoekers. Voor deze vorm van opvang worden ook medewerkers van DJI ingezet.

Subsidies

REAN-regeling

De DT&V, BZ, en de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) werken met elkaar samen op het gebied van vrijwillige terugkeer.

De subsidierelatie met IOM wordt momenteel herzien. Op basis van een af te sluiten General Arrangement tussen Nederland en IOM zullen V&J en BZ gezamenlijk IOM-activiteiten ter ondersteuning van vreemdelingen die zelfstandig uit Nederland willen vertrekken financieren. De ondersteuning door IOM bestaat onder meer uit het geven van voorlichting en advies, extra ondersteuning aan kwetsbare en prioritaire groepen en het procesmatig voorbereiden en begeleiden van de terugkeer en herintegratie.

Daarnaast worden vanuit de Subsidieregeling ondersteuning zelfstandig vertrek (OZV) van V&J projecten van NGO’s op het gebied van herintegratieondersteuning gefinancierd.

Opdrachten

Vreemdelingen vertrek