Toelichting

Het totaal van de mutaties 1e suppletoire begroting bedraagt ‒ € 43,3 miljoen bij de uitgaven en de verplichtingen. De mutatie bij de ontvangsten is ‒ € 40,7 miljoen. Hieronder worden de mutaties toegelicht.

Juridisch verplichte uitgaven

De juridisch verplichte uitgaven zijn bij stand 1e suppletoire begroting 2023 99,64%.

Inkomensoverdrachten

Kinderopvangtoeslag

• – De hervorming van het financieringsstelsel van de kinderopvang wordt met twee jaar uitgesteld van 2025 naar 2027. Dit geeft zowel de uitvoering als de branche meer tijd om zich klaar te maken voor het nieuwe stelsel. Als gevolg van het uitstel valt in totaal € 4,7 miljard aan middelen vrij. Wel wordt er in 2025 en 2026 € 1,6 miljard ingezet om geleidelijk toe te groeien naar het nieuwe stelsel. Ook is € 6 miljoen aan kosten voor ontwikkeling en implementatie van het nieuwe financieringsstelsel (uitvoeringskosten) doorgeschoven naar latere jaren (€ 3 miljoen in 2024 en 2025).

• – Daarnaast is er op basis van de uitvoeringsinformatie een meevaller op de kinderopvangtoeslag. De bijstelling is het gevolg van met name de volgende effecten. De bevolkingsprognose van het CBS leidt meerjarig tot een lager gebruik, met name doordat het aantal geboorten naar beneden is bijgesteld. De werkloosheid is in het CEP 2023 meerjarig licht naar boven bijgesteld. Ook dit leidt tot minder gebruik van kinderopvang. Daarnaast is het gemiddelde vergoedingspercentage in de realisaties lager uitgekomen dan werd verwacht. Het gebruik van kinderopvang is juist hoger uitgekomen dan verwacht. Er gingen vooral meer kinderen naar de kinderopvang. Dit werkt meerjarig door. Per saldo zijn de uitgaven naar beneden bijgesteld.

• – Door een wijziging van de Wko wordt geregeld dat alle ouders die niet werkzaam zijn, maar wel aanspraak kunnen maken op kinderopvangtoeslag (omdat ze bijvoorbeeld een inburgeringstraject volgen) de mogelijkheid krijgen om aanspraak te behouden op kinderopvangtoeslag tijdens de periode rondom de bevalling. Dit was nu nog niet het geval voor inburgeraars. Hiermee wordt voldaan aan juridische verplichtingen en neemt de complexiteit van wet- en regelgeving af.

• – Samen met de sector werkt SZW aan het verlichten van het tekort aan personeel in de kinderopvangsector. Daarvoor zal een pilot worden gestart om de zij-instroom van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te vergroten. SZW zet middels deze pilot aanvullende middelen in voor subsidie aan werkgevers om een salaris te kunnen bieden aan de zij-instromers met een afstand tot de arbeidsmarkt. Hiermee wordt beoogd om het voor kinderopvangorganisaties aantrekkelijker te maken om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een plek te bieden om zich te ontwikkelen tot pedagogisch medewerker.

• – Maatregelen zijn in kaart gebracht om de kwaliteit van de gastouderopvang beter te borgen en negatieve uitschieters te helpen voorkomen. Het betreft maatregelen langs twee sporen: verbeteren begeleiding door gastouderbureaus en professionalisering van gastouders. Enkele van deze maatregelen leiden tot hogere kosten voor gastouderopvang die (deels) in tarieven kunnen worden doorberekend. Ter compensatie van deze kosten wordt de maximum uurprijs voor gastouderopvang in 2025 beleidsmatig verhoogd met € 0,21. Zo worden de kosten deels opgevangen door een hogere kinderopvangvergoeding voor gastouderopvang, zodat hogere kosten niet in zijn geheel ten laste komen van ouders. Dit leidt tot hogere uitgaven aan kinderopvangtoeslag.

• – De intensiveringen in de kinderopvang worden van dekking voorzien door de maximum uurprijzen voor dagopvang, bso en gastouderopvang 2 cent minder te indexeren. Tevens wordt door een eenmalige verlaging van het toeslagpercentage voor hoge inkomens incidenteel ruim € 8 miljoen omgebogen. Zo worden de kosten voor het oplossen van knelpunten binnen de bestaande budgettaire kaders voor de kinderopvang opgevangen. Omdat de intensiveringen gepaard gaat met een beleidsmatige verhoging van de maximum uurprijs voor gastouderopvang, neemt deze per saldo toe als uitkomst van het pakket van intensiverings- en dekkingsmaatregelen.

• – In de uitvoering is de laatste jaren een doelmatigheidsgrens gehanteerd. Hierbij wordt de kinderopvangtoeslag definitief vastgesteld conform de informatie die ouders hebben doorgegeven, in geval contra-informatie van de kinderopvangorganisaties over de opvanglasten tot een neerwaartse aanpassing van minder dan € 300 op jaarbasis zou leiden. Deze grens zal vanaf dit jaar structureel worden toegepast bij definitief vaststellen, zodat de beperkte capaciteit in de uitvoering efficiënter ingezet kan worden. Dit leidt beperkt tot extra uitgaven aan kinderopvangtoeslag door minder terugvorderingen. Voor opwaartse aanpassing van kinderopvangtoeslag op grond van contra-informatie over de opvanglasten wordt, net als de afgelopen jaren, geen doelmatigheidsgrens toegepast bij het definitief toekennen.

• – Op grond van realisaties komen de uitgaven aan kinderopvangtoeslag voor Oekraïense ontheemden voor 2023 naar verwachting lager uit.

Subsidies, opdrachten en bijdrage medeoverheden

• – Van het overgebleven budget voor subsidies en opdrachten in 2022 is er € 0,3 miljoen via de eindejaarsmarge aan de begroting 2023 toegevoegd.

• – Er is een overboeking van € 0,2 miljoen naar het Ministerie van Financiën voor bijkomende uitvoeringskosten in verband met de extra verhoging van de maximumuurprijzen in 2023.

• – Het budget voor de ontwikkeling en implementatie van het nieuwe financieringsstelsel (€ 4 miljoen in 2023) is overgeheveld van inkomensoverdrachten naar het opdrachtenbudget.

• – Op basis van bestedingsplannen en ramingen van het wetsvoorstel WKO BES vindt een herschikking plaats van de budgetten naar de juiste instrumenten en jaren voor versterking kinderopvang CN. Budget is in diverse boekingen overgeplaatst tussen de instrumenten opdrachten, subsidies en bijdrage medeoverheden. De boekingen zijn budgettair neutraal. Hiermee wordt onder andere € 1,1 miljoen toegevoegd aan het budget voor bijdrage aan medeoverheden (vanuit het opdrachtenbudget) voor een eenmalige uitkering in 2023 ter ondersteuning van de kinderopvangorganisaties om financieel rond te komen.

• – In het kader van artikel 92 lid 2 sub c Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba worden middelen aan de openbare lichamen verstrekt via een bijzondere uitkering voor het programma BES(t) 4 kids. De middelen volgen uit het budget voor bijdrage aan medeoverheden CN en het opdrachtenbudget CN. Besluitvorming over de exacte verdeling van de middelen in 2023 over de openbare lichamen zal komende zomer plaatsvinden. Vooruitlopend daarop wordt voor Bonaire de maximale bijzondere uitkering met € 1,9 miljoen verhoogd tot in totaal € 4,2 miljoen. De maximale bijzondere uitkering voor Sint Eustatius wordt met € 0,27 miljoen verhoogd tot in totaal € 1,2 miljoen. Voor Saba is geen verhoging van de bijzondere uitkering voorzien.

• – De verwachte compensatie aan gemeenten voor het kwijtschelden van publieke schulden in het kader van de hersteloperatie Kinderopvangtoeslag is op basis van realisaties over 2021 bijgesteld. Gemeenten worden met een vertraging van 2 jaar gecompenseerd voor kwijtscheldingen. De uitgaven in 2023 vallen € 8,2 miljoen hoger uit dan verwacht, door hogere kwijtscheldingen per gedupeerde dan verwacht en een hoger aantal gedupeerden waarvan de schulden in 2021 in plaats van 2022 zijn kwijtgescholden. Daar tegenover staat dat er in 2024 lagere uitgaven worden verwacht (€ 5,1 miljoen), doordat in 2022 naar verwachting van minder gedupeerden de schulden worden kwijtgescholden. Door vertragingen in de afhandeling en mogelijke bezwaar- en beroepszaken en de hogere kwijtscheldingen per persoon vallen ook de uitgaven in 2025 en verder hoger uit.

Ontvangsten

Terugontvangsten kinderopvang

• – De ontvangsten Kinderopvangtoeslag zijn in de meeste jaren naar beneden bijgesteld. De bijstelling hangt vooral samen met minder terugvorderingen tot en met toeslagjaar 2024. Daardoor komen, met vertraging, ook de ontvangsten lager uit.