Een bijdrage leveren aan een financieel gezond en welvarend Europa en een evenwichtige internationale financieel-economische ontwikkeling. 

De minister van Financiën speelt in Nederland op dit gebied een regisserende rol en maakt daarbij gebruik van een aantal instrumenten. Ten behoeve van de bevordering van financieel-economische stabiliteit neemt de minister actief deel aan internationale overleggen (onder andere de Raad Economische en Financiële Zaken (Economic and Financial Affairs Council) en de Eurogroep) ter versterking van de begrotingsdiscipline van lidstaten van de Europese Unie (EU) en een stabiele macro-economische omgeving in de eurozone. Hieronder valt ook de economische beleidscoördinatie in de EU en de Europese Monetaire Unie in het kader van het Europees Semester. Verder neemt de minister van Financiën besluiten over het Nederlandse standpunt met betrekking tot lidstaten die toetreden tot het wisselkoersmechanisme II en toetreden tot de eurozone.

De minister houdt als aandeelhouder toezicht op de verschillende Internationale Financiële Instellingen met als doel om o.a. financiële soliditeit en goed bestuur te waarborgen. Hierbij bewaakt de minister ook de financiële belangen van de Nederlandse overheid en de Nederlandse burger en ziet de minister toe op de effectiviteit van de internationale financiële architectuur.

Daarnaast levert de minister een bijdrage aan de internationale beleidsdiscussies en beleidsresponses bij internationale fora zoals de Ecofinraad, de Eurogroep, de G20, verschillende Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling-werkgroepen en commissies en discussies bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF), de Wereldbank en andere Internationale Financiële Instellingen (IFI’s).

Oekraïne

Sinds de uitbraak van de Russische oorlog in Oekraïne heeft Nederland Oekraïne gesteund met technische assistentie, humanitaire en militaire steun en liquiditeitssteun. Het ministerie van Financiën levert een bijdrage aan de steuninzet via diverse internationale kanalen.

In februari 2024 is in het kader van de mid-term review van het Meerjarig Financieel Kader de Oekraïne faciliteit opgericht bestaande uit maximaal € 33 mld. aan leningen en maximaal € 17 mld. aan niet-terugbetaalbare steun voor de periode 2024-2027. Tot nu toe is er in totaal € 16,1 mld. betaald uit het leningendeel van deze faciliteit. De leningen worden gegarandeerd via de headroom. Dit is de budgettaire ruimte tussen het uitgavenplafond en het Eigenmiddelenplafond van de Europese Unie. Het Nederlandse aandeel hierin is afhankelijk van het bni-aandeel in het EU-bni. Voor deze lening staat op de nationale begroting een garantie van € 1.999 mln., gebaseerd op het Nederlandse bni-aandeel van 6,1%.

Daarnaast heeft de Europese Commissie een aantal voorstellen gedaan voor het G7-initiatief om 50 miljard dollar (circa € 45 mld.) aan leningen te verstrekken aan Oekraïne op basis van de buitengewone inkomsten op de bevroren Russische Centrale-banktegoeden. Naar aanleiding daarvan is in oktober 2024 een verordening overeengekomen om buitengewone macro-financiële bijstand (MFB) te verstrekken in de vorm van leningen van de Unie aan Oekraïne. Uiteindelijk betreft het EU aandeel in dit G7-initiatief € 35 mld. Nederland zal voor haar aandeel in deze EU-bijdrage een nationale garantie van circa € 3,4 mld. opnemen, gebaseerd op het Nederlandse bni-aandeel van 6,1%.

Naast de steun die via de EU-kanalen verloopt, levert Nederland ook via de Internationale Financiële Instellingen steun aan Oekraïne. In 2023 hebben de aandeelhouders van de EBRD besloten om over te gaan tot een kapitaalverhoging van € 4 mld. om de EBRD in staat te stellen haar activiteiten in Oekraïne voort te zetten. Eind 2024 heeft Nederland € 100 mln. bijgedragen aan de kapitaalverhoging en zo voldaan aan het Nederlandse aandeel.

IMF

In december 2023 heeft het IMF een akkoord bereikt over de 16e quotaherziening van het IMF, waarbij permanente quotamiddelen omhooggaan en tijdelijke leningen worden verlaagd (de New Arrangements to Borrow (NAB) en de Bilateral Borrowing Agreements (BBA) wordt afgeschaft), zodat de totale leencapaciteit van het IMF gelijk blijft. Voor implementatie van de 16^e quotaherziening moeten voldoende IMF-lidstaten instemmen. Nederland heeft met goedkeuring van het parlement ruim voor de deadline van 15 november 2024 ingestemd. Onvoldoende landen hebben de deadline echter gehaald, waardoor de 16^e quotaherziening nog niet is ingegaan in 2024. De nieuwe deadline is 15 mei 2025.

Nederland heeft in 2024 SDR 1,66 mld. (ruim € 2 mld.) additioneel doorgeleend aan de Resilience and Sustainability Trust (RST). De RST verschaft financiering aan kwetsbare landen om hun weerbaarheid tegen klimaatverandering en pandemieën te vergroten. De staatsgarantie aan DNB is hiervoor verhoogd met instemming van het parlement. DNB ontvangt rente van het IMF over de SDR’s die het IMF daadwerkelijk uitleent aan kwetsbare landen.

Wereldbank

In de eerste suppletoire begroting 2024 is de aankoop van hybride kapitaal bij de IBRD (Wereldbank) ter waarde van € 69,8 mln. toegevoegd. Deze aankoop is tijdens de voorjaarsvergadering van de Wereldbankgroep in april 2024 aangekondigd. In november 2024 is de aankoop gedaan, tegen het bedrag van USD 73.492.000. De IBRD zal deze financiering gebruiken voor het realiseren van mondiale publieke doelen zoals klimaatfinanciering en pandemiepreventie. Nederland zal op dit instrument -een variabele rente ontvangen. Tijdens een mogelijke volgende algemene kapitaalverhoging kan de waarde van hybride kapitaal worden omgezet in normaal kapitaal.

Verplichtingen

Garantieverplichtingen

Kredieten EU-betalingsbalanssteun (BoP-faciliteit)

De garantie is hoger uitgevallen dan begroot als gevolg van verbeteringen in het ramingsmodel ten aanzien van het bni-aandeel evenals de actualisatie van het bni-aandeel. De BoP-faciliteit is bedoeld voor niet-eurolanden met feitelijke of ernstig dreigende moeilijkheden in de betalingsbalans.

Garantie aan DNB inzake IMF

De uitstaande garantie is in 2024 in totaal met € 2.869,6 mln. naar boven bijgesteld. Dit komt deels doordat in 2024 een ophoging van SDR-onlending (Special Drawing Rights) van SDR 1,66 mld. aan de RST (Resilience and Sustainability Trust) van het IMF heeft plaatsgevonden (€ 2,03 mld.). Daarnaast is de garantie met € 834,8 mln. naar boven bijgesteld vanwege de wisselkoers. De garantie is in Special drawing rights (SDR) ten opzichte van de Rijksbegroting in EUR.

EFSM

De garantie is in 2024 met € 254,9 mln. naar boven bijgesteld als gevolg van een actualisatie van de totale garantie op basis van cijfers van de Europese Commissie. Daarnaast zijn enkele verbeteringen doorgevoerd in het ramingsmodel. In het bni-aandeel is nu het aandeel van het Verenigd Koninkrijk beter doorgerekend en zijn de bni-cijfers preciezer en meerjarig opgenomen.

AIIB

De uitstaande garantie is in 2024 bijgesteld met € 46,8 mln. op basis van de wisselkoers van de USD ten opzichte van de euro. Aangezien de koers van de euro ten opzichte van de dollar is gedaald, stijgt de waarde van deze garantie.

Wereldbank - IBRD

De uitstaande garantie aan de International Bank for Reconstruction and Development (IBRD) is met € 520,9 mln. naar boven bijgesteld als gevolg van wisselkoersbijstellingen. Aangezien de koers van de euro ten opzichte van de dollar is gedaald, stijgt de waarde van deze garanties.

NGEU

De uitstaande garantie is in 2024 in totaal met € 693,4 mln. naar beneden bijgesteld. Dit komt enerzijds door een ophoging van de garantie met € 584,3 mln. als gevolg van een actualisatie van de data over de uitgegeven bonds en verstrekte leningen aan lidstaten onder NGEU. Ook zijn diverse verbeteringen in de ramingssystematiek doorgevoerd, waardoor een preciezere inschatting gemaakt kan worden van de rentekosten. Daarnaast daalt de garantie met € 1.277,6 mln. als gevolg van renteontwikkeling. Aangezien de rente daalt, dalen de rentekosten voor de mogelijk nog uit te geven leningen van NGEU.

MFB headroomgarantie

De uitstaande MFB Headroomgarantie aan Oekraïne valt in 2024 € 27,3 mln. hoger uit als gevolg van verbeteringen in het ramingsmodel ten aanzien van het bni-aandeel evenals de actualisatie van het bni-aandeel.

MFB-ULCM

In 2024 hebben de Raad van de Europese Unie en het Europees Parlement besloten om Oekraïne via de macro financiële bijstand (MFB) maximaal € 35 mld. aan steun te verlenen. Het Nederlandse aandeel in deze garantie is gebaseerd op het Nederlandse bni-aandeel in het EU-bni, en leidt daarmee tot een garantieverplichting van maximaal € 3.416 mln.

Oekraïne faciliteit

In 2024 is door de Raad van de Europese Unie en het Europees Parlement besloten tot de oprichting van de Oekraïne faciliteit, om Oekraïne te kunnen voorzien van meerjarige financiële steun. Het besluit trad op 1 maart 2024 in werking. Het Nederlandse aandeel in de garantie is gelijk aan ons bni-aandeel in het EU-bni, en daarmee kwam de garantie in februari uit op € 1.947 mln. Einde jaar is het bni-aandeel opnieuw berekend en komt de garantie uit op € 1.999,3 mln.

Overige verplichtingen

Wereldbank

De uitgaven aan de Wereldbank zijn ca. € 78 mln. hoger dan oorspronkelijk begroot. Dit komt voornamelijk door deelname aan de aankoop van hybride kapitaal van € 69,8 mln. Dit is een schuldinstrument met eigenschappen van kapitaal; er wordt rente ontvangen maar het geeft geen stemrecht. De looptijd is oneindig, maar tijdens een toekomstige middelenaanvulling kan het hybride kapitaal worden omgezet in een reguliere kapitaalbijdrage. Daarnaast vallen de uitgaven € 7,2 mln. hoger uit door uitgaven aan de Arrears Clearance voor de International Development Association (IDA20). Door een aanpassing van de betalingssystematiek bij de Wereldbank kunnen deze uitgaven niet meer vanuit de BZ-begroting gedaan worden. Daarom werden deze middelen overgemaakt naar de Wereldbank vanaf de begroting van Financiën.

EBRD

Dit betreft een kapitaalinjectie aan de European Bank for Reconstruction and Development (EBRD). Met behulp van deze injectie kan de EBRD blijven bijdragen aan het steunen van Oekraïne. Hiervoor was initieel een reservering opgenomen van € 75 mln. De uitgaven aan EBRD zijn in 2024 opgehoogd met € 25 mln., omdat de kapitaaluitbreiding bij de EBRD hoger is geworden dan initieel geraamd.

Bijdrage EU voor rente Oekraïne

De definitieve rentebijdrage voor Oekraïne is ca. € 7,8 mln. lager ten opzichte van de initiële raming. De definitieve bijdrage is vastgesteld door de Europese Commissie.

Uitgaven

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

Wereldbank

Zie ook toelichting bij overige verplichtingen.

EBRD

Zie ook toelichting bij overige verplichtingen.

Bijdrage EU voor rente Oekraïne

Zie ook toelichting bij overige verplichtingen.

Ontvangsten

Bijdrage aan (inter)nationale organisaties

Ontvangsten IFI's

De ontvangsten zijn ca. € 21 mln. hoger dan oorspronkelijk begroot. Dit komt voornamelijk door een betaling aan International Finance Corporation (IFC) van ca. € 19 mln. die in 2023 de eerste keer niet is gelukt. Daarom is de betaling in 2023 een tweede keer gestart. De teruggave van het bedrag is net over de jaargrens gegaan en daarom ontstaat een extra ontvangst in 2024 die niet was begroot.

Leningen

Griekenland heeft een deel van de uitstaande leningen onder de Greek Loan Facility vervroegd afgelost (€ 479,8 mln.). Het afgeloste bedrag staat gelijk aan de voorziene aflossing voor 2026, 2027 en 2028. Tevens vallen de gerealiseerde renteontvangsten hoger uit dan oorspronkelijk begroot.