Algemene Doelstelling
Het stimuleren en bewaken van veilige vervoers- en watersystemen en een duurzame leefomgeving.
Financieren
Rollen en Verantwoordelijkheden
De Minister is verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving van wet- en regelgeving in het transport en de leefomgeving. De Minister heeft een nationale coördinatie- c.q. verantwoordingsverplichting richting de EU ten aanzien van internationale milieuregelgeving.
Binnen het departement is de uitvoering van de handhaving en het toezicht opgedragen aan het agentschap Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). De werkzaamheden van dit agentschap worden grotendeels gefinancierd via bijdragen vanuit IenW. Een deel van de kosten van vergunningverlening wordt gefinancierd vanuit tarieven aan externe partijen; het niet gedekte deel van de kosten van vergunningverlening wordt gefinancierd vanuit bijdragen op artikel 97 uit deze begroting. De tarieven die aan externe partijen voor vergunningverlening wordt gevraagd zijn dus niet geheel kostendekkend.
De Autoriteit woningcorporaties als onderdeel van de ILT houdt namens de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties toezicht op de woningcorporaties. Dit toezicht wordt, met uitzondering van het toezicht op de naleving van de Wet normering topinkomens (WNT) gefinancierd via een jaarlijkse heffing op deze woningcorporaties. Het toezicht op de naleving van WNT en wordt uit de begroting van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gefinancierd.
Namens de Minister van Economische Zaken en Klimaat wordt toezicht gehouden op het gebruik van gassen die invloed hebben op het klimaat. Naast ozonlaag afbrekende gassen zijn dit ook gassen die als broeikasgas worden bestempeld.
De ILT voert het toezicht uit en geeft vergunningen af voor de zogenaamde precursoren voor explosieven namens de Minister van Justitie en Veiligheid. Deze stoffen kunnen worden gebruikt om (terroristische) aanslagen te plegen. Verkoop ervan is door een vergunningstelsel beperkt.
(Doen) uitvoeren
De Minister is verantwoordelijk voor de uitvoering van de wettelijke taken van het agentschap ILT.
De rol uitvoeren heeft betrekking op:
-
• Toezicht door middel van inspecties/ controles
-
• Het houden van audits
-
• Het afhandelen van incidenten/ voorvallen
-
• Het doen van onderzoeken
-
• Vergunningverlening
-
• Afhandeling meldingen
-
• Afhandeling vragen
Een beschrijving van het uitvoeringsprogramma van de ILT is te vinden in het Meerjarenplan 2019–2023 (MJP) dat in het najaar 2019 aan de Tweede Kamer wordt verzonden. In dit meerjarenplan wordt de Tweede Kamer ook verder geïnformeerd over het toezicht op de woningcorporaties van de Autoriteit woningcorporaties.
Doorlichting
Op 12 april 2019 heeft de Minister van IenW per brief (Tweede Kamer, 32 861, nr. 46) de Tweede Kamer op de hoogte gesteld van de uitkomsten van de beleidsdoorlichting van artikel 24 Handhaving en Toezicht, de conclusies en aanbevelingen en de reactie van de regering daarop. Het onderzoek heeft niet tot eindconclusies geleid over de doeltreffendheid en doelmatigheid van de ILT. Wel zijn indicaties gevonden dat de huidige governance binnen IenW de doeltreffendheid en doelmatigheid op een aantal punten in de weg staat. De onderzoekers concludeerden dat er in het werkveld draagvlak bestaat voor de Koers ILT2021. De resultaten van het beleidsonderzoek en de reactie van de regering daarop hebben geen invloed op deze begroting gehad. In het Meerjarenplan ILT 2020 dat gelijktijdig met deze begroting aan de Kamer wordt aangeboden wordt de Kamer verder geïnformeerd over de doorwerking van de beleidsdoorlichting van artikel 24 in het werk van de ILT.
Indicatoren en kengetallen
Onderstaande tabel geeft inzicht in de voorziene activiteiten in het begrotingsjaar.
De ILT zet haar capaciteit selectief in op de terreinen waar de maatschappelijke risico’s het grootst zijn en waar het handelen van de ILT het meeste effect kan sorteren. Een belangrijke pijler voor deze afweging is de ILT-Brede Risicoanalyse (IBRA). Deze wordt tegelijk met het MJP aangeboden aan de Tweede Kamer. Deze ontwikkelde methode helpt de ILT om ordelijk te kiezen, op basis van maatschappelijke schade, aan welke taken zij prioriteit geeft en aan welke niet. De grootste maatschappelijke risico’s worden door de ILT programmatisch aangepakt, met telkens de meest kansrijke combinatie van disciplines, specialisten en instrumenten. Daarbij worden instrumenten ingezet van gerichte nalevingscommunicatie tot opsporing.
Bij de inrichting van de thematische inspectieprogramma’s wordt de bestaande capaciteitsinzet gericht op het verbeteren van de effectiviteit op deze onderwerpen.
| Productie-aantallen 2019 | Vergunningverlening | Toezicht | Onderzoek en handhaving (incidenten) | Dienstverlening |
|---|---|---|---|---|
| ILT | 24.000 | 32.950 | 650 | 465.000 |
| Waarvan Autoriteit Woningcorporaties | 285 | 305 | 5 | 1.500 |
Bovengenoemde aantallen zijn gebaseerd op de huidige inzichten. Ontwikkelingen binnen en buiten de ILT zorgen ervoor dat het werk van de ILT de komende tijd zal veranderen. De snel veranderende wereld en (technologische) ontwikkelingen in de maatschappij vragen dat van de ILT. Maar ook de conclusies uit de parlementaire enquête over de Fyra en de vele taken van de ILT eisen dat de organisatie verandert. De ILT wil haar taken kunnen uitvoeren en daarbij voldoende flexibel worden en blijven om te kunnen meebewegen met nieuwe ontwikkelingen. De basis voor de verandering is:
-
A. informatiegestuurd (data) werken en transparant over resultaten;
-
B. selectieve en effectieve inzet gebaseerd op de hiervoor genoemde risicoanalyse;
-
C. invulling geven aan reflectieve en signalerende functie;
-
D. optimale dienst-(vergunning)verlening en verbetering kostendekkendheid.
Beleidswijzigingen
De ILT ontvangt in 2020 een hogere structurele agentschapsbijdrage (€ 12 miljoen). Vanaf 2021 wordt de begroting structureel opgehoogd met € 15 miljoen per jaar. Deze middelen worden ingezet om vanaf 2020 extra inspecteurs in te zetten. Op basis van de ILT-brede risicoanalyse (IBRA) worden de nieuwe medewerkers daar ingezet, waar het risico hoog is en waar de inzet vergroot moet worden om tot een voldoende niveau van toezicht te komen. De focus verschuift daarbij van reguliere werkzaamheden naar een meer programmatische aanpak. In het meerjarenplan 2020 van de ILT wordt verder ingegaan op de besteding van deze extra middelen.
Budgettaire gevolgen van beleid
| 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Verplichtingen | 116.679 | 131.498 | 123.234 | 126.178 | 126.274 | 126.947 | 126.970 |
| Uitgaven | 116.679 | 131.498 | 123.234 | 126.178 | 126.274 | 126.947 | 126.970 |
| 24.01 Handhaving en toezicht | 116.679 | 131.498 | 123.234 | 126.178 | 126.274 | 126.947 | 126.970 |
| 24.01.03 Bijdragen aan agentschappen | 116.679 | 131.498 | 123.234 | 126.178 | 126.274 | 126.947 | 126.970 |
| – Waarvan bijdrage aan agentschap ILT | 116.679 | 131.498 | 123.234 | 126.178 | 126.274 | 126.947 | 126.970 |
| Ontvangsten |
Budgetflexibiliteit
De uitgaven voor de bijdrage aan het agentschap ILT zijn volledig juridisch verplicht. De bijdrage aan het agentschap ILT heeft een structureel karakter.
Toelichting op de financiële instrumenten
De werkzaamheden die de ILT uitvoert voor de financiële bijdragen van het moederdepartement aan het agentschap zijn toe te wijzen aan de hieronder weergegeven onderdelen. In het MJP 2020–2024 staat uitgebreider beschreven welke taken worden uitgevoerd en de bijbehorende kengetallen ten aanzien van programma’s, vergunningverlening en toezicht.
24.01 Handhaving en toezicht
De ILT voert haar werkzaamheden uit op basis van de volgende verdeling:
-
A. Programmatisch
-
B. Niet-programmatisch
-
C. Onderzoek en handhaving (incidenten)
-
D. Optimale dienstverlening en vergunningverlening
-
E. Autoriteit woningcorporaties
A. Programma’s in 2020
De ILT zet haar schaarse middelen in op de taken met de grootste maatschappelijke risico’s, zoals die met behulp van de ILT-Brede Risicoanalyse (IBRA) zijn berekend. De maatschappelijke vraagstukken vereisen steeds vaker een integrale in plaats van sectorale benadering waarbij ook rekening is gehouden met de technologische ontwikkelingen. De grootste maatschappelijke risico’s worden als eerste programmatisch opgepakt. Deze nieuwe aanpak vraagt om samenwerking met collega’s van beleid en van andere inspecties op basis van een gedegen informatiepositie, een efficiënte inzet van multidisciplinaire teams en de juiste middelen, gericht op het grootste maatschappelijke effect.
Top 10
Op basis van IBRA, de wettelijke verplichtingen, de beleidsinzet en het beeld van verwachte toekomstige risico’s breidt de ILT haar programmatische aanpak steeds verder uit. In 2020 lopen de volgende programma’s:
-
1. Legionella
-
2. Verstoring marktwerking taxivervoer
-
3. Veiligheid op het spoor
-
4. Bodem, grond- en oppervlaktewater
-
5. Afval circulair
-
6. Slim en veilig goederenvervoer over de weg
-
7. Duurzame producten
-
8. Minder broeikasgassen
-
9. Schoon schip
-
10. Veilig en duurzaam Schiphol
Het programma «Schiphol» is ingegeven door het politiek-bestuurlijk belang.
B. Niet-programmatisch werken
Toezicht en opsporing
Toezicht en opsporing is in 2020 voor een groot deel (nog) niet ondergebracht in de programma’s.
Het aantal taken dat de ILT via programma’s uitvoert zal de komende jaren steeds verder uitbreiden waardoor de omvang van het-niet programmatische werk kleiner zal worden. Een aantal taken van de ILT zijn erg specifiek en een integrale programmatische aanpak waarbij meerdere taken worden gecombineerd in één plan ter bestrijding van een maatschappelijk risico heeft dan geen meerwaarde. Er zal dan ook altijd een deel van het toezicht niet-programmatisch blijven bestaan.
Het toezicht blijft zich door de verbetering van de informatiepositie van de ILT, de samenwerking met overige toezichthouders, de innovaties zoals het datalab en de toepassing van nieuwe methoden en technologieën ontwikkelen.
De inlichtingen en opsporingsdienst (IOD) van de ILT richt zich, veelal samen met andere bijzondere opsporingsdiensten en afgestemd met het Openbaar Ministerie op de aanpak van criminele en ondermijnende activiteiten op het gebied van milieu, transport en wonen.
Regie en toezicht op externe relaties en productie
De ILT voert regie en houdt toezicht op ruim 1.450 instellingen die een rol spelen in het stelsel van conformiteitsbeoordelingen binnen het werkveld van IenW. Het gaat daarbij om:
-
1. Door de Minister gemandateerde partijen,
-
2. ASBO’s (Assessement body’s). Dit zijn conformiteitsbeoordelende instanties ten aanzien van personen, diensten, managementsystemen, producten en laboratoria,
-
3. NOBO’s (Notifying Body’s),
-
4. ZBO’s (zelfstandige bestuursorganen). Hieronder vallen tevens de RWT’s (Rechtspersonen met een wettelijke taak).
De inzet van de ILT richt zich op het verkrijgen van regie op het stelsel van conformiteitsbeoordelingen en het verbeteren van de governance van/op de gemandateerde instellingen. Gelet op de omvang van het toezichtsveld zal de ILT haar capaciteit risico-gebaseerd inzetten op die terreinen waar het maatschappelijk effect het grootst is.
C. Onderzoek en Handhaving
Nederland is veiliger, maar het voelt niet zo. Dat is een van de uitkomsten uit de ILT-omgevingsanalyse. Incidenten, bijzondere gebeurtenissen en niet te voorspellen ontwikkelingen vinden plaats en leiden tot een heftige reactie in de samenleving. De ILT onderzoekt incidenten als handhaver en kan handelend optreden.
D. Dienstverlening en Vergunningverlening
De ILT werkt aan kostenefficiency door het optimaliseren en verzakelijken van de dienstverlening en de vergunningverlening. De ILT is altijd bereikbaar via haar meld- en informatiecentrum. Via de informatievoorziening op de website, de webcare, mediavoorlichting, afstemming met sectoren en branches en door middel van direct contact met het klantcontactcentrum. Het frontoffice van de ILT herkent en vangt signalen op uit de omgeving, bundelt die signalen en zet deze door in de organisatie. Via klanttevredenheidsonderzoeken meet de ILT de tevredenheid van klanten.
De ILT ontwikkelt zich op het gebied van vergunningverlening verder tot een organisatie die de aanvrager duidelijkheid, eenvoud en gemak biedt. Bij de verdere verbetering van haar dienst- en vergunningverlening richt de ILT zich op:
-
• Verhogen van de klantwaardering door duidelijkheid vooraf en transparantie tijdens de afhandeling;
-
• Optimalisering van het interne proces door vereenvoudiging, verdere digitalisering, hergebruik en minimalisering van doorlooptijden;
-
• De beoordeling van de aanvragen meer baseren op risico’s.
E. Autoriteit woningcorporaties
De ambitie van de Autoriteit woningcorporaties (AW) is een bijdrage leveren aan het vertrouwen in een goede taakuitoefening door corporaties in het belang van de volkshuisvesting.
Met het centraal stellen van de informatiepositie en de daarbij horende versterking van de analyse- en kennisfunctie, zal de focus van het huidige instellingstoezicht zich op termijn verplaatsen naar thematisch toezicht. Dit kan resulteren in een publicatie of collectieve actie. Ook kan het aanleiding zijn voor verdieping van het (governance) toezicht, met als doel: het intern toezicht op deze aspecten versterken.
Jaarlijks zal de AW verkenningen en onderzoeken uitvoeren die de opmaat kunnen vormen voor thematisch toezicht.
Het vertrouwen in woningcorporaties vergroten doet de AW door in te zetten op:
-
1. Governance
-
2. Integriteit van beleid en beheer
-
3. Toezicht op rechtmatigheid
-
4. Naleving we normering topinkomens
-
5. Toezicht op toewijzing in het kader van passendheid en staatssteun
-
6. Toezicht op kruissubsidiëring en overcompensatie
-
7. Corporaties onder verscherpt toezicht
-
8. Toezicht op WSW
-
9. Toestemmingen ontheffingen en zienswijzen aanvragen corporaties
-
10. Voorlichting over de Woningwet