Base description which applies to whole site

Artikel 9 Douane

Algemene en operationele doelstelling Douane

De Douane draagt bij aan een solide financiering van de Europese en nationale overheid, aan een veilige samenleving en aan een sterke, aantrekkelijke en eerlijke interne markt waarmee de welvaart in de EU en Nederland wordt bevorderd. Dit doet de Douane door als handhavingsdienst toezicht te houden op het EU-grensoverschrijdende goederenverkeer en daarbij te controleren op de naleving van fiscale en niet-fiscale regels en door het bonafide bedrijfsleven daarbij te faciliteren. Douanerechten en nationale belastingen (accijnzen en verbruiksbelastingen en omzetbelasting bij invoer) worden zo veel mogelijk tijdig, juist en volledig geheven en geïnd.

De opdracht van de Douane bestaat uit:

  • Afdracht: zorgen dat opbrengsten zo juist, tijdig en volledig mogelijk zijn.

  • Beschermen: de samenleving zo goed mogelijk beschermen tegen onveilige en ongewenste goederen.

  • Concurrentiepositie: bijdragen aan het versterken van de concurrentiepositie van de Europese Unie.

De minister van Financiën is verantwoordelijk voor en heeft een regisserende rol op het terrein van het beleid en de wet- en regelgeving inzake douaneformaliteiten en douanerechten. Dit is hoofdzakelijk Europese wet- en regelgeving. Daarnaast is de minister verantwoordelijk voor de wet- en regelgeving inzake binnenlandse accijnzen en verbruiksbelastingen.

Op grond van het Douanewetboek van de Unie (DWU), Europese verordeningen, de Algemene douanewet en andere nationale wet- en regelgeving handhaaft de Douane fiscale en niet-fiscale wet- en regelgeving.

De minister bevordert via de inzet van de Douane de naleving van wet- en regelgeving. Dit gebeurt door het leveren van passende en faciliterende dienstverlening door bijvoorbeeld zorg te dragen voor een goed werkend aangiftesysteem. Maar ook door processen juist en tijdig uit te voeren, door adequaat toezicht uit te oefenen en door naleving te stimuleren en waar nodig deze naleving bestuurs- of strafrechtelijk af te dwingen.

In 2020 heeft de beleidsdoorlichting Douane plaatsgevonden, welke door het Kabinet op 29 januari 2021 is aangeboden aan de Tweede Kamer.

De algemene doelstelling komt voor de Douane tot uiting in de doelstellingen voor Afdracht, Bescherming en Concurrentiepositie de zogenoemde ABC-doelstellingen.

In 2021 zijn de goederen- en aangiftevolumes sterk gestegen, door onder meer Brexit, de groei van e-commerce, wetswijzigingen op het gebied van douane en btw en het herstel van de wereldhandel.

De Douane monitort continu het aangiftegedrag en neemt maatregelen om ondanks de toenemende volumes de controledruk op peil te houden.

Het begin van 2021 was door de Brexit een uitdaging. De Douane heeft samen met haar ketenpartners maximaal ingezet om zo goed als mogelijk voorbereid te zijn op de uittreding van het Verenigd Koninkrijk op 31 december 2020. Terugkijkend op 2021 blijkt dat grote logistieke problemen zijn uitgebleven. De Brexit heeft geleid tot een intensieve samenwerking en afstemming tussen alle schakels in de logistieke sector, zowel publiek als privaat. Dat heeft bijgedragen tot een beheerste overgang naar de nieuwe werkelijkheid, waarbij er ook nog een aantal uitdagingen zijn. Zo hebben veel bedrijven het douane aangifte proces onderschat en daardoor is er een groot aantal fouten in dit proces geconstateerd (zogenaamde mismatches). Dit zorgt voor extra veel administratief (herstel) werk voor de Douane. Er komt na intensieve voorlichting inmiddels verbetering in de kwaliteit van aangiften.

In tegenstelling tot 2020 was er in 2021 geen reden meer om het handhavingsniveau in verband met corona te verlagen. De Douane heeft laten zien dat zij wendbaar is en ondanks het thuiswerken en met behulp van corona protocollen de organisatie goed draaiende heeft weten te houden.

De Douane heeft in 2021 in de zeehavens en op de luchthaven Schiphol in totaal 71.796 kilo cocaïne in beslag genomen. Dit is 47% meer dan in 2020. In de luchtvracht (incl. passagiers) hebben we meer cocaïne in beslag genomen, namelijk: 2.317 kilo. Verder heeft de intensieve controle op post gezorgd voor een inbeslagname van bijna 15.500 postzendingen, vooral met synthetische drugs. De toename in vangsten is deels het effect van een effectievere na-analyse van indicatoren voor drugssmokkel in de gegevens van de verzender, vervoerder en ontvanger van verdovende middelen. Daarnaast is geïnvesteerd in de kwaliteit van de risicoprofielen.

Tabel 36 Realisatie prestatie-indicatoren Douane (meetbare gegevens)
 

Realisatie 2017

Realisatie 2018

Realisatie 2019

Realisatie 2020

Streefwaarde 2021

Realisatie 2021

Afdracht: Juiste invoeraangiften

n.v.t.1

862

88

97

≥ 100

105

Beschermen: Uitvoering afspraken niet-fiscale taken

n.v.t.3

n.v.t.

n.v.t.

97

≥ 95%

98

Concurrentie positie: Waardering bedrijfsleven

104,3

107,2

105,8

104,3

≥ 100

107,2

Afgehandelde bezwaren binnen de Awb-termijn

 

78%

89%

94%

≥ 90%

88%

Afgehandelde klachten binnen de Awb-termijn

 

98%

98%

96%

≥ 95%

97%

1

Deze meting is voor 2017 niet beschikbaar

2

De realisatiecijfers voor 2018 en 2019 zijn gecorrigeerd vanwege een verkeerde vastlegging van een deel van de controleresultaten. Dit leidt tot lagere realisatiecijfers dan eerder gerapporteerd: in 2018 van 91 naar 86 en in 2019 van 97 naar 88. De aangiftes, hoewel deels foutief vastgelegd, zijn wel correct afgewikkeld.

3

In verband met de nieuwe indicator zijn van eerdere jaren geen waarden opgenomen.

Met deze prestatie-indicatoren laat de Douane duidelijker de relatie zien tussen de strategische doelen en de prestaties. Op basis van de aanbeveling uit de beleidsevaluatie van 2020 wordt samen met de opdrachtgevers onderzocht of aanvullende indicatoren ontwikkeld kunnen worden.

Toelichting

Afdracht: Juiste invoeraangiften

De Douane zorgt dat de afdracht van douanerechten, belastingen bij invoer en binnenlandse accijnzen zo juist, tijdig en volledig mogelijk is. Dit houdt in dat de verschuldigde douanerechten en belastingen worden vastgesteld, geheven en geïnd. De geïnde bedragen worden afgedragen aan:

  • de Europese Unie (douanerechten);

  • de Nederlandse schatkist (accijnzen en verbruiksbelastingen en omzetbelasting bij invoer).

De invoeraangifte vormt de basis van de juiste afdracht van douanerechten en belastingen. Bedrijven kunnen in verschillende systemen een aangifte ten invoer doen. Een van deze systemen is het aangiftesysteem AGS. De prestatie-indicator «juiste invoeraangiften» geeft weer hoe groot het aandeel juiste invoeraangiften is in het totaal aantal invoeraangiften in het aangiftesysteem AGS. Dit wordt uitgedrukt in een indexcijfer. Het jaar 2016 geldt hierbij als indexjaar.

De prestatie-indicator is het afgelopen jaar gestegen met 8 punten, namelijk van 97 punten in 2020 naar 105 punten in 2021. Dit betekent dat het aandeel juiste aangiften in AGS is toegenomen. Deze stijging heeft verschillende oorzaken. Ten eerste heeft de in 2020 ingezette aanpak van en communicatie met bedrijven geleid tot een verdere toename van het aandeel juiste aangiften in 2021. Aan bedrijven is uitgelegd welke elementen van de aangifte verbeterd konden worden.

Ten tweede zijn in 2021 minder aangiften voor e-commerce zendingen ingediend in AGS. Door nieuwe BTW-regelgeving is voor veel meer zendingen dan voorheen een aangifte vereist, namelijk ook voor zendingen met een geringe waarde. Hiervoor is een nieuw aangiftesysteem gebouwd en per 1 juli in gebruik genomen. Met name e-commerce zendingen worden geraakt door deze aanpassing. Aangezien vooral deze e-commerce aangiften vaak onjuist zijn en deze aangiften nu minder in AGS worden gedaan, zijn minder onjuiste aangiften in AGS ingediend. De Douane verkent de mogelijkheden voor een aanvullende indicator voor Afdracht in dit aangiftesysteem voor e-commerce.

De prestatie-indicator Afdracht geeft de Douane meer inzicht in het aangiftegedrag van bedrijven in AGS en stimuleert de Douane om verbeteringen in gang te zetten. Zo heeft de Douane in 2021 samen met brancheverenigingen een plan van aanpak opgesteld voor verschillende manieren van communicatie met bedrijven. De communicatie heeft tot doel bedrijven aan te zetten tot het indienen van betere aangiften. Eind 2021 is gestart met de uitvoering van het plan.

Beschermen: Uitvoering afspraken niet-fiscale taken

De Douane beschermt de samenleving zo goed mogelijk tegen onveilige en ongewenste goederen. De B-doelstelling van de Douane, beschermen van de samenleving, betreft de uitvoering van de niet-fiscale taken die de Douane in opdracht van beleidsdepartementen kent.

De opdrachtgevende beleidsdepartementen voor de niet-fiscale douanetaken zijn de ministeries van Financiën, Buitenlandse Zaken, Economische Zaken en Klimaat, Infrastructuur en Waterstaat, Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Justitie en Veiligheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Eind 2021 hebben het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Douane een convenant afgesloten over een nieuwe douanetaak op het gebied van markttoezicht. Hiermee is dit Ministerie de negende opdrachtgever van de Douane geworden.

De streefwaarde van de B-doelstelling is over 2021 behaald.

Concurrentiepositie: Waardering bedrijfsleven

De Douane draagt bij aan het versterken van de concurrentiepositie van de Europese Unie. Dit doet de Douane enerzijds door toe te zien op naleving van Europese maatregelen voor marktordening. Anderzijds bevordert de Douane een snelle en goede douaneafhandeling, resulterend in zo min mogelijk logistiek oponthoud en lage administratieve lasten en toezicht voor het bonafide bedrijfsleven.

De waardering van het bedrijfsleven is een indicator gericht op het versterken van de concurrentiepositie. De Douane peilt regelmatig de waardering van het bedrijfsleven. Voor het meten en verbeteren van de dienstverlening door de Douane aan het bedrijfsleven wordt het instrument Bewijs van Goede Dienst ingezet. Hierin zijn doelstellingen opgenomen die in samenspraak met het bedrijfsleven tot stand zijn gekomen en waaraan zowel de Douane als het bedrijfsleven grote waarde hechten.

De streefwaarde voor de begrotingsindicator C (≥100) is in 2021 gerealiseerd met 107,2. De tevredenheid over de telefonische bereikbaarheid van de Douane is afgenomen en valt te verklaren door de getroffen coronamaatregelen. De waardering van de inhoudelijke kennis en deskundigheid van douanemedewerkers is gestegen ten opzichte van 2020, evenals de tevredenheid over de website.

Tabel 37 Budgettaire gevolgen van beleidsartikel 9 Douane (bedragen x € 1.000)1
     

Realisatie

Vastgestelde begroting

Verschil

 

2017

2018

2019

2020

2021

2021

2021

        

Verplichtingen

0

0

393.471

440.507

518.330

540.248

‒ 21.918

        

Uitgaven (1) + (2)

0

0

391.518

425.114

520.488

540.248

‒ 19.760

        

(1) Apparaatsuitgaven

0

0

366.896

404.567

426.376

437.863

‒ 11.487

        

Personele uitgaven

0

0

364.127

402.265

423.019

430.924

‒ 7.905

Eigen personeel

0

0

358.089

395.108

412.637

421.860

‒ 9.223

Inhuur externen

0

0

5.885

6.977

10.183

8.905

1.278

Overig personeel

0

0

153

180

199

159

40

        

Materiële uitgaven

0

0

2.770

2.302

3.358

6.939

‒ 3.581

ICT

0

0

704

730

735

5.413

‒ 4.678

Bijdrage aan SSO's

0

0

0

392

511

1.500

‒ 989

Overig materieel

0

0

2.066

1.180

2.112

26

2.086

        

(2) Programma-uitgaven

0

0

24.622

20.547

94.112

102.385

‒ 8.273

        

Bekostiging

0

0

0

834

0

0

0

Overige bekostiging

0

0

0

834

0

0

0

        

Bijdragen aan ZBO's en RWT's

0

0

0

1.012

1.556

0

1.556

Overige bijdrage ZBO's/RWT's

0

0

0

1.012

1.556

0

1.556

        

Opdrachten

0

0

21.804

15.686

18.418

28.881

‒ 10.463

ICT opdrachten

0

0

1.059

1.356

1.477

3.840

‒ 2.363

Overige opdrachten

0

0

20.745

14.330

16.940

25.041

‒ 8.101

        

Bijdrage aan agentschappen

0

0

2.818

3.015

2.764

2.137

627

Bijdrage overige agentschappen

0

0

2.818

3.015

2.764

2.137

627

        

(Schade)vergoeding

0

0

0

0

7

0

7

(Schade)vergoedingen

0

0

0

0

7

0

7

        

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

0

0

0

0

71.367

71.367

0

Toegerekende uitgaven van Belastingen

0

0

0

0

71.367

71.367

0

        

Ontvangsten

0

0

990

1.037

749

605

144

Apparaatontvangsten

0

0

990

1.037

749

605

144

1

Door het instellen van artikel 9 Douane per 1 januari 2019 zijn vergelijkende cijfers in eerdere jaren onderdeel van artikel 1 Belastingen. Alleen de directe verplichtingen, uitgaven en ontvangsten van de Douane, zoals personele en materiële uitgaven en de apparaatsontvangsten die direct aan het dienstonderdeel Douane kunnen worden toegerekend, zijn in artikel 9 verantwoord

Verplichtingen en uitgaven

Personele uitgaven

De personele uitgaven vallen per saldo € 8 mln. lager uit dan begroot. Dit komt grotendeels door de toegenomen formatie die nog niet volledig ingevuld is. Hierdoor is het wel gelukt om het programma Digitale Snelweg Douane (DSD) reeds deels binnen de beschikbare personele middelen te dekken. Daarnaast zijn er lagere, aan personeel gerelateerde uitgaven in verband met de coronamaatregelen (minder dienstreizen, lagere reiskosten woon-werk, minder recepties).

Opdrachten

De uitgaven voor opdrachten vallen € 10,5 mln. lager uit dan begroot. Dit komt onder meer door een herschikking van het budget voor Digitale Snelweg Douane (DSD), dat op de juiste begrotingsposten is opgenomen (€ 4 mln.). Voorts is er een vertraging in de uitgaven ten aanzien van het Douane Wetboek van de Unie (DWU), dat naar verwachting in 2022 worden gedaan (ca. € 1,5 mln.). Tot slot hebben verschillende overhevelingen plaatsgevonden naar artikel 1 Belastingen ten behoeve van Douane-specifieke opdrachten die door de IV-organisatie worden uitgevoerd (ca. € 2,6 mln.).

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

Een aantal dienstonderdelen van de Belastingdienst doet uitgaven ter ondersteuning van de Douane. Deze uitgaven zijn vanuit artikel 1 Belastingen toegerekend aan artikel 9 Douane en bestaan uit onderstaande onderdelen. Het was nog niet mogelijk om IV-uitgaven van de Belastingdienst in de ontwerpbegroting IX 2021 aan de Douane toe te rekenen en er is voor gekozen om dit gedurende het jaar niet aan deze begroting toe te voegen. De toerekening van IV-uitgaven vindt daarom plaats vanaf de ontwerpbegroting IX 2022. Voor de toegerekende uitgaven vindt geen nacalculatie plaats na afloop van het begrotingsjaar. De realisatie in artikel 9 is derhalve gelijk aan de begrotingsstand. Realisatie van de daadwerkelijke uitgaven wordt verantwoord in artikel 1 Belastingen.

Tabel 38 Toegerekende uitgaven tbv douaneprocessen (bedragen x 1.000)
 

Bedrag

Communicatieactiviteiten

1.782

HRM-activiteiten

5.687

Huisvesting en facilitaire zaken

60.247

Team Handel en Team OLGA grote ondernemingen

2.032

Gegevens- en betalingsverkeer

261

Kanaal & Ketenregie en Kanaal Digitaal/ Webcare

767

Internationale Fiscale Behandeling (IFB)

589

IV

nvt

Totaal

71.367

Context

Corona en de door Douane verleende steun aan het bedrijfsleven

De Douane heeft ook in 2021 steun verleend aan het bedrijfsleven door uitstel van betaling te verlenen voor douanerechten, accijnzen en verbruiksbelasting. Daarnaast heeft de Douane maatwerk verleend aan bedrijven in de vorm van verruiming van wettelijke termijnen voor aangiften en vergunningen en is de Douane coulant omgegaan met het opleggen van boetes.

Volumestijging aangiften

Sinds 2019 wordt de Douane geconfronteerd met grote stijgingen van volumes aangifteregels, voornamelijk veroorzaakt door de onstuimige groei van e-commerce, de Brexit en de afschaffing van de vrijstellingsgrens van € 22,- voor e-commerce. In 2021 verwerkte Douane Nederland met 699 miljoen bijna het dubbele aantal aangifteregels als in 2020.

De groei van het aantal aangiften vraagt van de Douane om nog slimmer te handhaven, teneinde de logistieke doorstroom van het goederenverkeer niet te hinderen. Er zijn meerdere lidstaten van de EU die te maken hebben met grote volumestijgingen. Op initiatief van de Nederlandse Douane zal, binnen de al lopende ontwikkelingen van de Douane Unie, aandacht worden besteed aan een gezamenlijke aanpak van de gevolgen van de volumestijging, e-commerce en de groei van niet fiscale douanetaken.

Kengetallen Douane

Onderstaande tabel geeft de aantallen correcties en processen-verbaal weer die voortvloeien uit de controles van de Douane. Daar waar goederen niet in overeenstemming zijn met de aangifte wordt een correctie toegepast. Tevens gaat de tabel in op het aantal aangifteregels (in specifieke procesdelen en systemen).

Tabel 39 Kengetallen Correcties en processen-verbaal Veiligheid, Gezondheid, Economie en Milieu (VGEM) (aantallen x 1.000)
 

2017

2018

2019

2020

2021

Correcties scan- en fysieke controles vracht

6,1

6,9

5,9

5,4

7,7

Correcties koeriers en postzendingen

9,5

13,6

8,9

4,5

5,2

Correcties passagiers

15,5

15,1

18,5

9,5

12,0

Correcties ambulante controles binnenland/buitengrens

0,6

1,4

1,6

1,8

1,6

Correcties administratieve controles

0,3

0,9

0,8

1,1

1,0

Processen-verbaal1

14

13,7

12,0

6,5

8,5

Ontwikkeling waarde Nederlandse internationale handel

     

Aantal aangifteregels in- en uitvoer, binnenbrengen, uitgaan en vervoer2 (aantallen x 1 mln.)

 

243,1

320,1

378,2

698,5

1

de cijferreeks voor processen-verbaal is aangepast omdat de eerder gerapporteerde cijfers niet volledig waren.

2

De reeks van aangifteregels is opgebouwd vanuit de vernieuwde definitie voor aangiften. Voor 2017 zijn deze gegevens niet beschikbaar.

Toelichting

Kengetallen

De stijging van de correcties scan- en fysieke controles vracht is te verklaren door een stijging van het aantal vrachtcontroles in 2021 ten opzichte van 2020. De correcties zijn voornamelijk op het fiscale segment binnen vracht. Een aanvullende oorzaak kan de invoering DECO (een nieuw aangiftesysteem voor e-commerce-zendingen) op 1 juli 2021 zijn en de Brexit. Vooral bij bedrijven, die veel handel bedreven met Engeland ging het na de Brexit fout, omdat bedrijven niet altijd wisten hoe te handelen in de nieuwe situatie.

De correcties bij passagiers zijn licht gestegen als gevolg van de toename van de passagiersstroom in 2021 door de gedeeltelijke opheffing van de beperkingen voor het vliegverkeer vanwege corona. Ten opzichte van 2020 zijn de correcties bij koeriers en postzendingen licht gestegen. Dit hangt samen met het feit dat de Douane het toezicht op de geneesmiddelenwet ook in 2021 heeft gericht op de handelszendingen.

De lichte stijging van het aantal processen-verbaal hangt eveneens samen met de gedeeltelijke opheffing van de coronamaatregelen. Tevens geldt dat als gevolg van corona en bijbehorende protocollen het aantal controles op aangiften (niet zijnde scancontroles) in 2021 lager is geweest dan in de jaren voor 2020. Hetgeen van invloed kan zijn op het aantal correcties en processen-verbaal.

Verdovende middelen in de havens en deelname aan MIT

In 2021 heeft de Douane in totaal 71.796 kg aan cocaïne inbeslaggenomen. Dit is een forse toename in vergelijking met voorgaande jaren. Deze toename is het gevolg van een sterke stijging van het aantal door de Douane onderschepte kilogrammen cocaïne in zeecontainers, zeevracht en op zeeschepen in de havens van Rotterdam en Vlissingen. In totaal werd in 2021 69.479 kilogram cocaïne onderschept in het maritieme proces.

In de meeste gevallen zijn deze onderscheppingen het resultaat van eigen Douane analyse, resulterend in een selectie. Selecties kunnen tot stand komen dankzij generieke of gerichte hoog-risico profielen, door na-analyse of door veredeling van gerichte informatie. Verdere aanleidingen van inbeslagnames waren onder andere informatie van buitenlandse douanediensten, meldingen van bedrijven en informatie van het Hit And Run Cargo-team of de politie.

De Douane is met de politie, OM, FIOD, Koninklijke Marechaussee en Belastingdienst een van de organisaties die in het Multidisciplinair Interventieteam (MIT) de komende jaren de georganiseerde en ondermijnende criminaliteit gaan bestrijden. In het kader van haar participatie aan het MIT is de Douane in 2021 nauw betrokken geweest bij de bouwfase van het MIT, onder meer door het opstellen van een Instellingsbesluit MIT en een informatiedelingsconvenant.

In 2021 is de DG Douane voor het eerst als volwaardig lid aangesloten bij het Strategisch Beraad Ondermijning. Hieraan nemen landelijke, regionale en lokale partners die een rol vervullen in de bestrijding van ondermijnende criminaliteit deel. Daarnaast is zij, in aanvulling op het lidmaatschap van de Regionale Informatie en Expertise Centra (RIEC) Amsterdam-Amstelland, Noord-Holland, Rotterdam en Zeeland West-Brabant aangesloten als lid van het RIEC Oost-Brabant. Dit met het oog op het versterken van de aanpak van synthetische drugsproductie in deze regio.

Douane werkt in het kader van haar bijdrage aan de bestrijding van ondermijnende criminaliteit nauw samen met het Ministerie van Justitie en Veiligheid, DG Ondermijning. Er wordt onder andere samengewerkt aan de totstandkoming van een plan van aanpak Mainports. Tevens sluit DG Ondermijning aan bij het periodieke directeurenoverleg, dat in het kader van het opdrachtgeverschap tussen Douane en het Ministerie van Justitie en Veiligheid plaatsvindt. Douane is tijdig aangesloten bij nieuwe ontwikkelingen op het gebied van ondermijning en wordt gezien als een belangrijke partner in de bestrijding van ondermijnende criminaliteit.

Licence