Het bewerkstelligen van een merkbare positieve verandering in het leven van de burgers in de Caribische delen van het Koninkrijk door te ondersteunen bij het creëren van een betrouwbare en goed functionerende overheid bij het creëren van een betrouwbare en goed functionerende overheid, het verbeteren van de arbeidsmarkt, het versterken van de bestaanszekerheid, de zorg en de rechtsstaat. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) draagt daaraan bij middels het versterken van de uitvoeringskracht, het inzetten van kennis en expertise en het coördineren van de inzet van het Rijk.

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor:

Stimuleren

• – De minister ondersteunt waar gewenst en mogelijk de Caribische delen van het Koninkrijk bij de uitvoering van taken door middel van technische assistentie en het delen van kennis.

• – De minister ondersteunt waar gewenst en mogelijk de Caribische delen van het Koninkrijk bij de uitvoering van taken door middel van praktische samenwerking en het opzetten van samenwerkingsovereenkomsten.

• – De minister ondersteunt via de Tijdelijke Werkorganisatie (TWO) maatregelen op diverse gebieden met betrekking tot de sociaal economische structuur, zoals de kwaliteit en kosteneffectiviteit van de overheid, de arbeidsmarkt, zorg, onderwijs, en veiligheid.

Regisseren

• – De minister coördineert de rijksbrede inzet in Caribisch Nederland en bevordert de integrale samenwerking.

• – De minister is verantwoordelijk voor het bevorderen van goed bestuur in Caribisch Nederland.

• – De minister geeft invulling aan zijn taken zoals omschreven in de Rijkswet financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten (Rft), Landsverordening Aruba financieel toezicht (LAft), het protocol Afspraken tussen de regeringen van Aruba en Nederland over de openbare financiën van Aruba en het protocol Aruba-Nederland 2019-2021.

• – De minister houdt financieel toezicht op de openbare lichamen op basis van de Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (FinBES).

• – De minister monitort de uitvoering van de hervormingen en ontwikke lingen uit de landspakketten via de uitvoeringsagenda's en voortgangs rapportages die periodiek door de Tijdelijke Werkorganisatie (TWO) en de landen worden opgesteld.

In 2022 zijn op Sint Eustatius belangrijke stappen gezet voor de terugkeer naar reguliere democratische verhoudingen. Zo is er in het voorjaar gewerkt aan de onderlinge relatie tussen de eilandsraad en de regeringscommissaris. De uitkomsten van het daarvoor opgezette mediation-traject hebben geleid tot afspraken over het bereiken van fase 2.0 en 2.1 uit de Memorie van Toelichting van de Wet herstel voorzieningen Sint Eustatius. Het tezamen overeengekomen tijdspad werd stapsgewijs gevolgd en deze geeft geleid tot het benoemen van nieuwe eilandgedeputeerden op 4 oktober 2022. Daarmee is fase 2.0 ingetreden. Zoals benoemd in de Tiende Voortgangsrapportage Sint Eustatius d.d. 16 december 2022, zal na de eilandsraadsverkiezingen van maart 2023 fase 2.1 (en waar mogelijk kort daarna 2.2) inwerkingtreden. Daarmee worden de rechtspositionele bevoegdheden teruggegeven aan het eilandbestuur. Voor fase 2.2 is dat het budgetrecht. Tegelijkertijd zijn de Rijksvertegenwoordiger en de eilandsraad tezamen gestart met de voorbereidingen voor de procedure voor het benoemen van een gezaghebber.

Caribisch orgaan voor hervorming en ontwikkeling (COHO) en Tijdelijke Werkorganisatie (TWO) In 2022 is de staatssecretaris van BZK met de Landen in gesprek gegaan over het vervolg van de concept consensusrijkswet COHO en de huidige onderlinge regeling. Deze gesprekken hebben in januari 2023 geresulteerd in een hoofdlijnenakkoord met de Landen. In dit akkoord is afgesproken dat de Landspakketten onverminderd blijven gelden als basis voor de noodzakelijk hervormingen. De verdere samenwerking om deze hervormingen te realiseren is vastgelegd in een nieuwe onderlinge regeling. Vanuit BZK blijft de Tijdelijke Werkorganisatie (TWO) in plaats van het eerder voorziene COHO belast met de ondersteuning van de Landen bij het realiseren van de hervormingen uit de Landspakketten.

UnicefUnicef heeft in 2022 in opdracht van BZK de openbare lichamen ondersteund bij onder andere kinderrechteneducatie, participatie en hulp bij de uitwerking van de aanbevelingen uit het onderzoek dat UNICEF heeft uitgevoerd in Caribisch Nederland: De Situation Analysis (Kamerstukken II 2019/20, 31839, nr. 695). Het programma zou oorspronkelijk lopen tot juli 2022, maar vanwege de gevolgen van de corona pandemie, heeft Unicef verlenging tot december 2022 aangevraagd om zo goed mogelijk gebruik te maken van het resterende budget binnen het programma. Op de dag van ‘world day of play’ is Unicef gestart met de campagne ‘Quality Time’ om het belang van tijd spenderen tussen ouders/verzorgers en hun kinderen te stimuleren voor de ontwikkeling van het kind. Unicef heeft mini-documentaires gemaakt en de campagne is afgesloten met op ieder eiland een interactieve theatershow.

Uitgaven

4.1 Curaçao, Sint Maarten en Aruba

Subsidies (regelingen)

Noodpakketten

In 2022 is aan Aruba een subsidie verstrekt van bijna € 1,5 mln. voor het voedselhulpprogramma voor de maanden juli, augustus en september 2021. Doordat de subsidieaanvraag eind november 2021 is gedaan, was het niet meer mogelijk het geld in 2021 uit te keren. Aan Curacao is een resterend subsidiebedrag van bijna € 0,5 mln. uitgekeerd voor het voedselhulpprogramma in 2021 op basis van afgelegde verantwoording en vaststelling van subsidie. Met name deze twee mutaties verklaren het verschil tussen realisatie en begroting. Tot slot is voor bankdiensten een bedrag van € 0,3 mln. aan koersverschillen betaald.

COHO

Op dit instrument worden subsidies die vanuit de Tijdelijke Werkorganisatie worden verstrekt verantwoord. Het gaat hierbij om een subsidie die is verstrekt aan de VU voor «community service learning Curaçao» en een subsidie aan Aruba ter ondersteuning van de kansspelsector.

Opdrachten

Opdrachten landen

In 2022 zijn enkele kleine opdrachten voor activiteiten in de Landen gefinancierd uit dit budget. Het verschil tussen realisatie en vastgestelde begroting wordt verklaard door diverse reallocaties die hebben plaatsgevonden bij eerste en tweede suppletoire begroting.

COHOIn 2022 is circa € 3,7 mln. besteed aan opdrachten voor de Landspakketten. Dit is grotendeels besteed aan onderzoeken en doorlichtingen die dienen als nulmetingen en probleemanalyses. Deze vormen belangrijke input voor de specifieke invulling van de maatregelen en hervormingen uit de Landspakketten. Te denken valt bijvoorbeeld aan onderzoeken naar de inrichting van het financieel beheer van de overheidsorganisaties, sociale zekerheid en arbeidsmarkt in alle drie de Landen, en doorlichtingen van de overheidsbedrijven van Aruba en Sint Maarten.

Inkomensoverdrachten

Toeslagen op pensioenen NA

Conform de regeling vaste verrekenkoers pensioeninkomen voormalig Nederlands-Antilliaans (NA) en Arubaanse pensioengerechtigden, zijn koersverschillen tussen de Nederlands-Antilliaanse gulden (ANG) en Arubaanse florin(AWG) enerzijds en de Euro (€) anderzijds gecompenseerd. Het verschil tussen de realisatie en het budget is toegevoegd aan de wisselkoersreserve op artikel 7.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Tijdelijke Werkorganisatie (TWO)

In de begroting 2022 was het budget van TWO geraamd op het instrument bijdrage aan ZBO’s/RWT’s. Bij eerste suppletoire begroting 2022 is dit budget verdeeld over de instrumenten opdrachten, subsidies, bijdragen aan medeoverheden en het apparaatsartikel van de begroting van BZK.

Bijdrage aan medeoverheden

Bijdragen aan landen

Nederland heeft in het kader van het Landspakket Curaçao € 20 mln. beschikbaar gesteld aan de overheid van Curaçao voor individuele bedrijfssteun. De overheid van Curaçao heeft het volledige bedrag aangewend voor investeringen in de scheepswerf die in het bezit is van CDM Holding NV. Met dit bedrag wordt de infrastructuur van het droogdok verbeterd, worden schulden afgelost, wordt de concurrentiepositie van de werf verbeterd en wordt werkgelegenheid behouden. De noodzakelijke stappen uit het afwegingskader individuele bedrijfssteun zijn doorlopen voordat deze bijdrage aan Curaçao werd verstrekt.

Daarnaast heeft Nederland voor de uitbreiding en verbouwing van de vreemdelingenbewaring in Curaçao in 2022 € 348.000 bijgedragen. Ook zijn op Aruba zeven bijstandsprojecten opgeleverd en vastgesteld. Deze bijdragen kwam van de gereserveerde middelen voor ondersteuning van Aruba en Curaçao als gevolg van de situatie in Venezuela (Kamerstukken II 2018/19, 29653, nr. 58).

Onderwijshuisvesting CuraçaoIn het kader van het landspakket heeft Nederland in totaal meerjarig € 30 mln. toegezegd voor onderhoud aan schoolgebouwen op Curaçao. In totaal is hiervan nu € 10,5 mln. beschikbaar gesteld, waarvan circa € 10 mln. in 2022. De onderhoudswerkzaamheden aan de eerste scholen zijn reeds gestart.

Tijdelijke Werkorganisatie (TWO)Voor de uitvoering van de maatregelen en hervormingen in de Landspakketten is aan Aruba, Curaçao en Sint Maarten circa € 16,8 mln. beschikbaar gesteld. Voorbeelden hiervan zijn een investering in de transformatie van de belastingdienst van Sint Maarten ($ 9 mln.), een investering in een Enterprise Resource Planning (ERP) systeem van de overheid van Sint Maarten (€ 2,8 mln.) een investering in de modernisering van de belastingdienst van Aruba (€ 1,5 mln.) en bijdragen voor het verbeteren van de wetgevingsfunctie en het programma verbeteren functie overheid aan Curaçao (€ 0,6 mln). Het verschil tussen tussen realisatie en vastgestelde begroting wordt verklaard door diverse reallocaties die binnen het artikel hebben plaatsgevonden bij eerste en tweede suppletoire begroting.

Bijdrage aan (inter)nationale organisaties

Diverse bijdragen

Dit betreft het kleinprojectenfonds van de vertegenwoordiging van Nederland op Curaçao, Aruba en Sint Maarten. Hiermee zijn kleine projecten op de eilanden bekostigd.

4.2 Caribisch Nederland

Subsidies

Subsidies Caribisch Nederland

Aan VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten) International is een subsidie toegekend voor een pilot voor een uitwisselingsnetwerk tussen Europees Nederlandse gemeenten en het Caribisch deel van het Koninkrijk (looptijd van 1 juli 2022 tot en met 31 december 2023). Daarvoor is in 2022 circa € 1,6 mln. beschikbaar gesteld voor Caribisch Nederland en circa € 0,1 mln. voor de Landen. Het uitwisselingsnetwerk biedt één duidelijk aanspreekpunt voor verzoeken om gemeentelijke vaktechnische assistentie en uitwisseling vanuit de openbare lichamen. De VNG matcht deze verzoeken vervolgens met relevante expertise uit het gemeentelijk netwerk. Ook worden stages voor ambtenaren van de openbare lichamen bij Nederlandse gemeenten, provincies of het Rijk gefaciliteerd als onderdeel van het uitwisselingsnetwerk.

Het ministerie van BZK heeft daarnaast een financiële bijdrage geleverd van ruim € 0,1 mln. aan Stichting WeConnect voor het ondersteunen bij het werven van de trainees voor het Talent Ontwikkel Programma Bonaire (TOP), het bevorderen dat studenten die uit het Caribisch deel van het Koninkrijk afkomstig zijn hun studie in Europees Nederland naar behoren kunnen afronden en te bevorderen dat personen die uit het Caribisch deel van het Koninkrijk afkomstig zijn aldaar deel zullen nemen aan de arbeidsmarkt.

De subsidie van circa € 0,1 mln. is verstrekt om gedurende een jaar (om en nabij) zeven dialoogsessies te organiseren tussen de eilandsraad, gedeputeerden, de regeringscommissaris en haar plaatsvervanger. De sessies hebben als doel om de samenwerking tussen de betrokkenen te verbeteren.

Het verschil tussen realisatie en begroting wordt verklaard door diverse reallocaties vanaf andere instrumenten het instrument Subsidies .

Opdrachten

Versterken bestuus- en uitvoeringskracht

De uitgaven op artikel 4 hangen nauw samen met de in juni 2022 gemaakte bestuurlijke afspraken met de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Enerzijds gaat het om middelen voor eilandelijke achterstanden uit het Regeerakkoord, waarvoor in 2022 in totaal € 4 mln. beschikbaar is gesteld; het aandeel van Bonaire en Sint Eustatius hierin is via dit artikel als bijzondere uitkering verstrekt (de middelen voor Saba zijn verstrekt via het BES-fonds). Anderzijds zijn vanuit de eigen begroting van Koninkrijksrelaties extra middelen vrijgemaakt voor het verbeteren van de uitvoeringskracht. Het gaat om een bedrag van € 2 mln. per eiland. Voor Bonaire en Sint Eustatius zijn deze middelen via dit artikel als bijzondere uitkering verstrekt (voor Saba zijn deze middelen eveneens verstrekt via de vrije uitkering).

Inkomensoverdrachten

Pensioenen en uitkeringen politieke ambtsdragers

Dit betreft de bijdragen die worden geleverd ten behoeve van pensioenen en wachtgelduitkeringen voor oud politici van Caribisch Nederland, en de herstelpremie ten behoeve van het Pensioenfonds Caribisch Nederland. Het verschil tussen de realisatie en de begrotig is te verklaren door een wisselkoerstegenvaller.

Bijdrage aan medeoverheden

Versterken bestuurs- en uitvoeringskracht

De ambities van het kabinet, de hoofdlijnenbrief, de prioriteiten zoals opgesteld door de bestuurders van Bonaire, Saba en Sint Eustatius en de verdeling van de CN-envelop zijn uitgewerkt in gerichte en concrete afspraken. In juni 2022 heeft de staatssecretaris van BZK deze bestuurlijke afspraken met Saba, Sint Eustatius en Bonaire ondertekend.

Onderdeel van deze afspraken zijn het ter beschikking stellen van de middelen uit de CN-envelop. Naast verhoging van de vrije uitkering, is € 10 mln. incidenteel ter beschikking over de periode 2022-2024; voor 2022 gaat het om een bedrag van € 4 mln. Daarnaast stelt BZK eigen middelen beschikbaar waarover afspraken zijn gemaakt in de bestuurlijke afspraken: structureel € 2 mln. voor de uitvoeringskracht (€ 677.000 per eiland), incidenteel € 3 mln. voor de uitvoeringskracht (€ 1 mln. per eiland), en structureel € 1 mln. verhoging van de Vrije Uitkering van Saba (motie van der Berg). Voor Saba zijn de hiervoor genoemde bedragen verstrekt via de vrije uitkering van het BES-fonds. De voor Bonaire en Sint Eustatius bestemde bedragen zijn uit dit begrotingsartikel ter beschikking gesteld op basis van door beide openbare lichamen ingediende aanvragen.

Ontvangsten

De ontvangsten bestaan voor het grootste gedeelte uit een bedrag van circa € 3,7 mln. van het Rode Kruis inzake de noodhulp aan het Curacao, Aruba en Sint Maarten. Daarnaast is ruim € 1,9 mln. terug ontvangen van Bonaire International Airport. Tijdens de pandemie heeft Bonaire International Airport gelden ontvangen ter ondersteuning van de operationele activiteiten. Het restant bleek niet meer nodig en wordt daarom teruggegeven aan het generale beeld. Ook is ruim € 1,5 mln. terug ontvangen vanuit Bonaire inzake voedselhulp. Het gaat hier om COVID-middelen die zijn teruggegeven aan het generale beeld, omdat de COVID-maatregelen waren afgelopen. Tot slot is er sprake van een teruggekomen betaling van circa € 0,9 mln. voor het pensioenfonds Caribisch Nederland. Deze is in 2022 opnieuw verstrekt.