Het voortgezet onderwijs zorgt ervoor dat leerlingen in deze fase van de doorlopende leerlijn hun talenten maximaal kunnen ontplooien en vervolgonderwijs kunnen volgen dat het beste past bij hun talenten. Het bereidt hen voor op volwaardige deelname aan de samenleving en een bij hun talenten passende (toekomstige) positie op de arbeidsmarkt.
De Minister is verantwoordelijk voor een voortgezet onderwijsstelsel dat zodanig functioneert, dat het onderwijs aansluit bij de talenten en de ambities van individuele leerlingen en bij de behoeftes van de maatschappij.
Financieren
De Minister is verantwoordelijk voor de financiering van het voortgezet onderwijs door lumpsumbekostiging van de onderwijsinstellingen. Hierdoor wordt de toegankelijkheid van het onderwijs gewaarborgd.
Stimuleren
De Minister stimuleert specifieke onderwerpen door het verstrekken van (aanvullende) bekostiging, subsidies en de inzet van andere instrumenten zoals overleg, voorlichting, (prestatie)afspraken en wet- en regelgeving.
Regisseren
De Minister vult zijn verantwoordelijkheid voor de onderwijskwaliteit van het onderwijs in via een regisserende rol. De normeisen van kwaliteit zijn vastgelegd in wet- en regelgeving; de Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de naleving.
Kengetallen
Kengetal | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Aandeel thuiszittende leerlingen dat drie of meer maanden thuis zit zonder passend onderwijsaanbod1 | % | 0,19% | 0,18% | 0,19% | 0,18% | 0,15% | PM |
Aantallen | 1.853 | 1.828 | 1.912 | 1.755 | 1.420 | PM | ||
2 | Aandeel zittenblijvers2 | 5,40% | 5,71% | 5,91% | 3,32% | 5,97% | PM | |
3 | Aandeel lessen dat gegeven wordt door bevoegde en benoembare leraren3 | 95,70% | 95,90% | 96,00% | 96,40% | 96,30% | PM | |
4 | Aandeel startende leraren dat een begeleidingsprogramma heeft gevolgd4 | 90% | 86% | 86% | 89% | 90% | PM | |
5 | Aandeel leerlingen dat zich veilig voelt5 | ‒ | 97% | ‒ | n.v.t. | 98% | PM | |
6 | Aantal vsv’ers6 | 23.744 | 25.666 | 27.067 | 22.766 | 24.480 | PM | |
7 | Meer leerlingen doen eindexamen in vakken op hoger niveau7 | 1,20% | 1,54% | 1,80% | 1,58% | 1,89% | ||
Het betreft het aantal leerlingen dat 3 of meer maanden niet naar school gaat, gebaseerd op de leerplichttelling. Niet bekend is of een passend aanbod voor onderwijs en/of zorg is gedaan. De cijfers bestaan uit het vo en zijn exclusief voortgezet speciaal onderwijs (vso). De leerplichttellingen vinden in het najaar plaats. Ten opzichte van voorgaande jaren zijn er twee dingen anders in 2020 waardoor de cijfers lastig te vergelijken zijn. Drie gemeenten zijn overgestapt op een ander systeem, die cijfers worden niet meer meegenomen en vanwege COVID-19 zijn de verzuimcijfers anders. Tijdens de schoolsluiting in het voorjaar waren scholen immers niet verplicht om verzuimmeldingen door te geven aan gemeenten. cijfers voor 22 worden in voorjaar 23 verwacht
Bron: DUO. Er zijn minder zittenblijvers in 2020 dan in voorgaande jaren omdat veel scholen soepel zijn omgegaan met de overgangsregeling vanwege corona. Ook heeft er een correctie in de berekening van het aantal zittenblijvers plaatsgevonden. De doorstroom naar een niet-bekostigde mbo instelling wordt nu namelijk ook gerekend tot de categorie ‘naar mbo’. Hierdoor wijken de percentages zittenblijvers in ddit jaarversla iets af van de percentages in eerdere versies. Verder zijn nieuwkomers, net als in 2019, niet meegenomen in de berekening van het aantal zittenblijvers. cijfers voor 22 worden in voorjaar 23 verwacht
Begeleiding van beginnende leraren, 2020. Bij de loopbaanmonitor van 2019 zijn twee zaken gewijzigd. Er wordt niet naar opleiding gekeken maar naar sector en er wordt niet naar cohort gekeken maar naar peiljaar. Alle cijfers zijn nu aangepast naar peiljaar en sector.
Bron: Praktikon monitor naar Sociale Veiligheid. Dit kengetal wordt tweejaarlijks gemeten, maar de monitor sociale veiligheid heeft in 2020 niet plaatsgevonden in verband met COVID-19 en de schoolsluiting.
Bron: DUO. Nieuwe voortijdige schoolverlaters (vsv’ers) zijn jongeren van 12 tot 23 jaar die zonder startkwalificatie het onderwijs verlaten in het studiejaar vanuit het vo of middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Het voorlaatste jaar is aangepast aan de definitieve cijfers, het laatste jaar betreft voorlopige cijfers.
20182 | 20193 | 2020 | 2021 | 2022 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Totaal aantal ingeschreven leerlingen (aantallen x 1.000)4 | 975,0 | 956,8 | 937,0 | 934,2 | 941,6 |
Nader te verdelen in: | ||||||
vmbo/havo/vwo leerjaar 1-2 | 383,5 | 376,8 | 372,3 | 377,8 | 387,4 | |
vmbo leerjaar 3-4 | 209,8 | 201,5 | 190,5 | 184,6 | 187,5 | |
havo/vwo leerjaar 3 | 95,4 | 94,2 | 93,5 | 91,6 | 91,4 | |
havo/vwo vanaf leerjaar 4 | 250,2 | 248,6 | 248,2 | 246 | 241,2 | |
pro alle jaren | 29,2 | 29,3 | 29,8 | 29,6 | 29,1 | |
voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo) vo | 6,7 | 6,4 | 2,8 | 4,6 | 5 | |
2 | Totaal aantal scholen | 649 | 650 | 648 | 645 | 641 |
3 | Gemiddeld aantal leerlingen per school | 1.502 | 1.472 | 1.446 | 1.448 | 1.469 |
2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | |
|---|---|---|---|---|---|
Voortgezet onderwijs1 | 9,0 | 9,2 | 9,5 | 10,7 | 11,5 |
De belangrijkste beleidsconclusies zijn opgenomen in het onderdeel beleidsprioriteiten.
Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2022 | 2022 | ||
Verplichtingen | 8.814.741 | 9.533.455 | 9.265.679 | 10.858.044 | 11.033.861 | 9.087.450 | 1.946.411 | |
Uitgaven | 8.707.896 | 9.009.949 | 9.135.685 | 10.076.767 | 10.858.519 | 9.665.822 | 1.192.697 | |
Bekostiging | 8.527.776 | 8.817.242 | 8.837.248 | 9.643.928 | 10.361.148 | 9.265.929 | 1.095.219 | |
Hoofdbekostiging | 8.050.064 | 8.487.843 | 8.495.386 | 8.832.871 | 9.240.276 | 8.863.439 | 376.837 | |
Bekostiging Voortgezet Onderwijs lumpsum | 7.336.257 | 8.471.508 | 8.477.175 | 8.812.231 | 9.215.501 | 8.846.103 | 369.398 | |
Bekostiging lichte ondersteuning lwoo/pro | 698.845 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Bekostiging Caribisch Nederland | 14.962 | 16.335 | 18.211 | 20.640 | 24.775 | 17.336 | 7.439 | |
Prestatiebox | 290.268 | 313.141 | 323.705 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Regeling prestatiebox Voortgezet Onderwijs | 290.268 | 313.141 | 323.705 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Aanvullende bekostiging | 187.444 | 16.258 | 18.157 | 811.057 | 1.120.872 | 402.490 | 718.382 | |
Aanvullende regeling strategisch personeelsbeleid, begeleiding starters en thuiszitters | ‒ | ‒ | ‒ | 109.923 | 489.717 | 109.931 | 379.786 | |
Regeling IGVO (Internationaal Georiënteerd Voortgezet Onderwijs) | 4.700 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Regeling leerplusarrangement eerste opvang nieuwkomers | 104.768 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Regeling functiemix VO Randstadregio's | 61.400 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Resultaatafhankelijke bekostiging vsv voor VO-scholen | 16.576 | 16.258 | 18.157 | 16.820 | 9.013 | 18.057 | ‒ 9.044 | |
Aanvullende regelingen leerlingendaling | ‒ | ‒ | ‒ | 4.513 | 4.513 | 4.540 | ‒ 27 | |
Aanvullende bekostiging Nationaal Programma Onderwijs | ‒ | ‒ | ‒ | 679.801 | 617.629 | 269.962 | 347.667 | |
Subsidies (regelingen) | 63.815 | 79.509 | 180.305 | 275.846 | 291.407 | 210.679 | 80.728 | |
Stichting Kennisnet (basissubsidie) PO, VO, MBO | 12.260 | 19.774 | 19.240 | 21.240 | 24.161 | 19.755 | 4.406 | |
Brede brugklassen | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ | 68.618 | 102.000 | ‒ 33.382 | |
Basisvaardigheden | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ | 113.598 | 0 | 113.598 | |
Nationaal groeifonds | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ | |
Rijke schooldag | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ | 13.269 | 0 | 13.269 | |
ICT-projecten (incl. Transparantie) | 4.749 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Pilots zomerscholen | 7.972 | 8.152 | 6.933 | 4.704 | 2.551 | 9.000 | ‒ 6.449 | |
Extra hulp voor de klas | ‒ | ‒ | 94.146 | 112.001 | 0 | 0 | 0 | |
Nieuwe leerweg | ‒ | ‒ | 9.337 | 8.944 | 8.071 | 9.825 | ‒ 1.754 | |
Inhaal- en ondersteuningsprogramma's | ‒ | ‒ | ‒ | 69.795 | 94 | 0 | 94 | |
Overige projecten | 38.834 | 51.583 | 50.649 | 59.162 | 61.045 | 70.099 | ‒ 9.054 | |
Opdrachten | 3.861 | 4.936 | 7.630 | 12.174 | 9.892 | 23.080 | ‒ 13.188 | |
In- en uitbesteding | 3.861 | 4.936 | 7.630 | 8.128 | 8.409 | 23.080 | ‒ 14.671 | |
Zelftesten | ‒ | ‒ | ‒ | 4.046 | 1.483 | 0 | 1.483 | |
Bijdrage aan agentschappen | 54.546 | 52.840 | 56.180 | 65.074 | 69.674 | 56.086 | 13.588 | |
Dienst Uitvoering Onderwijs | 54.546 | 52.840 | 56.180 | 65.074 | 69.647 | 56.086 | 13.561 | |
Bijdrage aan ZBO's/RWT's | 57.775 | 55.207 | 54.103 | 54.532 | 56.661 | 47.151 | 9.510 | |
ZBO: College voor Toetsen en Examens | 12.728 | 11.619 | 10.541 | 11.553 | 12.569 | 4.478 | 8.091 | |
SLOA: onderwijs ondersteunende instellingen PO/VO/MBO (incl. examens) | 45.047 | 43.588 | 43.562 | 42.979 | 44.092 | 42.673 | 1.419 | |
Bijdrage aan medeoverheden | 0 | 0 | 0 | 25.016 | 69.505 | 62.611 | 6.894 | |
Nationaal Programma onderwijs | 0 | 0 | 0 | 25.016 | 60.038 | 62.611 | ‒ 2.573 | |
SPUK huisvesting noodlocaties VO | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ | 9.467 | 0 | 9.467 | |
Bijdrage aan (inter)nationale organisaties | 123 | 215 | 219 | 197 | 232 | 286 | ‒ 54 | |
GRAZ (ECML) en PISA | 123 | 215 | 219 | 197 | 232 | 286 | ‒ 54 | |
Garantie-uitgaven | 0 | |||||||
Garantie-uitgaven | 0 | |||||||
Ontvangsten | 10.287 | 8.855 | 6.507 | 7.152 | 8.407 | 7.391 | 1.016 | |
Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2022 | 2022 | ||
Verplichtingen | 8.814.741 | 9.533.455 | 9.265.679 | 10.858.044 | 11.033.861 | 9.087.450 | 1.946.411 | |
waarvan garantieverplichtingen | 50.192 | 87.747 | 40.312 | 51.912 | 1.884 | ‒ 6.810 | 8.694 | |
waarvan overige verplichtingen | 8.764.549 | 9.445.708 | 9.225.367 | 10.806.132 | 11.031.977 | 9.094.260 | 1.937.717 | |
De realisatie op de overige verplichtingen is € 1,9 miljard hoger dan geraamd. De ophoging van de garantieverplichtingen ter hoogte van € 1,9 miljoen is het gevolg van leningen/rekening-courantkredieten aan onderwijsinstellingen. Deze leningen worden door middel van schatkistbankieren verstrekt. Het Ministerie van OCW staat voor deze leningen garant. Deze verplichtingen worden niet geraamd. De realisatie van de uitgaven in 2022 is € 1,2 miljard hoger dan oorspronkelijk begroot. De belangrijkste mutaties die dit verklaren zijn onder meer de toekenning van loon- en prijsbijstelling van € 274 miljoen op de reguliere bekostiging en de toevoeging van de resterende middelen op de aanvullende Post voor het Nationaal Programma Onderwijs (NP Onderwijs) van € 347,7 miljoen. Voor het Onderwijsakkoord is € 380 miljoen aan scholen verstrekt in het kader van werkdruk en professionaliseringsruimte. Tot slot is € 113,6 miljoen verstrekt aan scholen door middel van de subsidieregeling basisvaardigheden.
Bekostiging
Hoofdbekostiging
Schoolbesturen in het voortgezet onderwijs (vo) ontvangen bekostiging van het Rijk via de lumpsum. Daarnaast ontvangen zij aanvullende bekostiging voor onder andere nieuwkomers en achterstandsleerlingen. De realisatie op de bekostiging voortgezet onderwijs lumpsum is € 369,4 miljoen hoger dan de oorspronkelijk vastgestelde begroting. De belangrijkste oorzaak hiervan is de toevoeging van de loon- en prijsbijstelling van € 274 miljoen. Verder is € 74,5 miljoen aan extra bekostiging voor nieuwkomers uit Oekraïne toegevoegd aan de begroting. Tot slot is € 41,9 miljoen aan extra middelen voor scholen toegevoegd om het maatregelenpakket eindexamens 2022 te kunnen uitvoeren.
De Regeling Sterk Techniekonderwijs valt onder de hoofdbekostiging op het bekostigingsinstrument. In 2022 is € 87,7 miljoen gerealiseerd op deze regeling.
Aanvullende bekostiging
De realisatie van de aanvullende bekostiging is € 718,4 miljoen hoger dan eerder geraamd. Dit komt door de toevoeging van middelen voor het NP Onderwijs die nog op de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën waren gereserveerd. Voor dit programma is in 2022 het resterende deel van € 347,7 miljoen aan scholen in het vo verstrekt. Daarnaast is in 2022 € 380 miljoen voor werkdruk en professionaliseringsruimte aan scholen verstrekt in het kader van het Onderwijsakkoord.
In de bekostiging is bijzondere aandacht voor verschillende groepen leerlingen (leerplus, eerste opvang nieuwkomers en internationaal georiënteerd voortgezet onderwijs). Met de Regeling functiemix VO Randstadregio's wordt rekening gehouden met randstedelijke problematiek. De realisatie op het leerplusarrangement was in 2022 € 52,1 miljoen. De realisatie op de eerste opvang nieuwkomers was € 165,7 miljoen en de realisatie op het internationaal georiënteerd voortgezet onderwijs € 8,2 miljoen. De realisatie op de Regeling functiemix VO Randstadregio's was in 2022 € 68,8 miljoen. Zowel het budget als de realisatie van de genoemde aanvullende bekostigingsregelingen zijn opgenomen onder de regel Bekostiging Voortgezet Onderwijs lumpsum in de budgettaire tabel.
Subsidies
Om de realisatie van verschillende beleidsdoelstellingen te bewerkstelligen worden subsidies verstrekt. De grootste hiervan zijn de subsidieregeling basisvaardigheden, de subsidieregeling School en Omgeving, de pilots voor de nieuwe leerweg en de subsidie voor Stichting Kennisnet. Stichting Kennisnet ondersteunt onderwijsinstellingen in het primair-, voortgezet- en middelbaar beroeps-onderwijs bij het benutten van ICT. De regelingen doorstroom po-vo en doorstroom vmbo-havo/mbo hebben het doel om de overgang van het primair onderwijs naar het voortgezet onderwijs enerzijds, en de overgang van het vmbo naar de havo of het mbo anderzijds te verbeteren. De realisatie op de subsidies is per saldo € 80,7 miljoen hoger dan de oorspronkelijk vastgestelde begroting. Dit komt voornamelijk door het verstrekken van € 113,6 miljoen voor de subsidieregeling basisvaardigheden. Daarnaast is € 13,3 miljoen beschikbaar gesteld voor de subsidieregeling Rijke schooldag/School en Omgeving. Voor de regeling heterogene brugklassen was in 2022 € 102 miljoen beschikbaar. Voor een bedrag van € 68,6 miljoen zijn aanvragen gehonoreerd, waardoor € 33,4 miljoen minder is uitgeput dan er budget beschikbaar was.
Opdrachten
Door middel van opdrachten worden beleidsgerichte activiteiten en onderzoeken uitgevoerd. Onder deze post vallen middelen voor diverse beleidsgerichte activiteiten en onderzoeken zoals de ondersteuning voor zeer zwakke scholen, het monitoringsprogramma voor basisvaardigheden en het programma Veilig Digitaal Funderend Onderwijs. De realisatie op het instrument opdrachten ligt € 13,2 miljoen lager dan de oorspronkelijk vastgestelde begroting. Dit komt met name door een meerjarige overboeking aan het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek ten behoeve van het effectenonderzoek in het kader van NP Onderwijs van € 7,1 miljoen. Daarnaast is € 2 miljoen aan Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) verstrekt voor kosten examendrukwerk en examenmaterialen. Het overige verschil wordt verklaard door meerdere kleinere interne overboekingen, waaronder een mutatie van € 1,9 mln. voor uitvoeringskosten van het NP Onderwijs.
Bijdrage aan agentschappen
DUO is de uitvoeringsorganisatie van het Ministerie van OCW en levert producten en diensten op het terrein van de bekostiging van instellingen, financiering van studenten en informatie-voorziening. Het betreft hier het aandeel in de uitvoeringskosten van DUO voor dit begrotingsartikel. De gerealiseerde uitgaven liggen € 13,6 miljoen hoger dan in de oorspronkelijke begroting opgenomen. Dit komt met name door € 9 miljoen aan extra middelen om het maatregelenpakket eindexamens 2022 te kunnen uitvoeren. Daarnaast is € 2 miljoen aan DUO verstrekt voor extra kosten voor het produceren en distribueren van examens bovenop het basiscontract.