Het primair onderwijs zorgt dat leerlingen in de eerste fase van de doorlopende leerlijn hun talenten maximaal kunnen ontplooien en vervolgonderwijs kunnen volgen dat het beste past bij hun talenten. Het legt bovendien de basis voor de huidige en toekomstige deelname van deze leerlingen aan de samenleving.
De Minister is verantwoordelijk voor een stelsel van primair onderwijs dat zodanig functioneert dat het onderwijs aansluit bij de talenten van individuele leerlingen en bij de behoeftes van de maatschappij.
Financieren
De Minister is verantwoordelijk voor de financiering van het onderwijs door lumpsumbekostiging van de onderwijsinstellingen. Hierdoor wordt de toegankelijkheid van het onderwijs gewaarborgd.
Stimuleren
De Minister stimuleert specifieke beleidsonderwerpen door het verstrekken van (aanvullende) bekostiging, subsidies en de inzet van andere instrumenten zoals overleg, voorlichting, (prestatie)afspraken en wet- en regelgeving.
Regisseren
De Minister vult zijn verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het onderwijs in via een regisserende rol. De normeisen van kwaliteit zijn vastgelegd in wet- en regelgeving; de Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de naleving.
Kengetallen
Kengetal | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Aandeel thuiszittende leerlingen dat drie of meer maanden thuis zit zonder passend onderwijsaanbod1 | % | 0,09% | 0,10% | 0,12% | 0,12% | 0,11% | ||
Aantallen | 1.396 | 1.525 | 1.771 | 1.751 | 1.677 | ||||
2 | Aandeel leerlingen dat de referentie niveaus lezen, taal en rekenen haalt2 | Lezen3 | 1F | 97% | 98% | 98% | n.v.t. | 97% | 98% |
2F | 67% | 75% | 78% | n.v.t. | 76% | 73% | |||
Taalverzorging | 1F | 96% | 96% | 97% | n.v.t. | 95% | 97% | ||
2F | 57% | 59% | 60% | n.v.t. | 57% | 62% | |||
Rekenen | 1F | 93% | 93% | 94% | n.v.t. | 90% | 93% | ||
1S | 48% | 49% | 47% | n.v.t. | 44% | 42% | |||
3 | Aandeel startende leraren dat een begeleidingsprogramma heeft gevolgd4 | 81% | 80% | 87% | 87% | 90% | |||
4 | Aandeel leerlingen dat zich veilig voelt5 | ‒ | 97% | ‒ | n.v.t. | n.v.t. | |||
De leerplichttellingen vinden in het najaar plaats. De cijfers bestaan uit po en (v)so. Ten opzichte van voorgaande jaren zijn er twee dingen anders in 2020, waardoor de cijfers lastig te vergelijken zijn: Drie gemeenten zijn overgestapt op een ander systeem, die cijfers worden niet meer meegenomen en vanwege COVID-19 zijn de verzuimcijfers anders. Tijdens de schoolsluiting in het voorjaar waren scholen immers niet verplicht om verzuimmeldingen door te geven aan gemeenten.
Bron: 2016: College voor Toetsen en Examens (CvTE). De opgenomen cijfers betreffen het in de CvTE-rapportage 2016-2017 opgenomen bijgestelde aandeel basisschoolleerlingen in schooljaar 2015-2016. Dit is het eerste schooljaar met verplichte rapportage. 2017 en 2018: Kamerstukken II 2018/2019, 31293, nr. 422. De opgenomen cijfers betreffen het aandeel basisschoolleerlingen in schooljaar 2016-2017 (bijgesteld t.o.v. CvTE-rapportage 2016-2017) en in schooljaar 2017-2018. 2019: DUO. Deze cijfers betreffen schooljaar 2018-2019. 2020: De kengetallen op de referentieniveaus worden gebaseerd op de eindtoetsgegevens. De eindtoets is vanwege de scholensluiting door COVID-19 niet afgenomen, dus er zijn geen cijfers voor 2020. 2021: Er vindt nog nader onderzoek plaats naar de betrouwbaarheid van de rapportage op de referentieniveaus in 2021. Pas wanneer hier duidelijkheid over is worden de uitkomsten gedeeld. Zie: Kamerstukken II 2020/21, 31293, nr. 581.
De cijfers voor Lezen van 2017 verschillen met eerder gepubliceerde cijfers. Dit is te wijten aan het verschil in bronnen. In eerdere jaren is namelijk alleen naar de Centrale Eindtoets gekeken (die toen nog door het overgrote deel van de leerlingen werd gemaakt) en daarna is gewisseld naar alle eindtoetsen (aangezien inmiddels de helft van de leerlingen een andere eindtoets maakt dan de Centrale Eindtoets).
Bij de loopbaanmonitor van 2019 zijn twee zaken gewijzigd: 1: Er wordt niet naar opleiding gekeken maar naar sector; 2: Er wordt niet naar cohort gekeken maar naar peiljaar. Alle cijfers zijn nu aangepast naar peiljaar en sector en daarom iets gewijzigd. 2021: Bron: Loopbaanmonitor onderwijs 2021, paragraaf 4.2 p. 136.
2018 | 2019 | 2020 | 20211 | 2022 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
Leerlingen basisonderwijs2 | ||||||
geen gewicht | 1.292,4 | |||||
gewicht 0,3 | 56,6 | |||||
gewicht 1,2 | 56,5 | |||||
Subtotaal3 | 1.405,6 | 1.396,5 | 1.386,0 | 1.370,8 | 1.366,9 | |
Leerlingen trekkende bevolking4 | 0,4 | 0,4 | 0,4 | 0,4 | 0,4 | |
Totaal3 | 1.405,9 | 1.396,9 | 1.386,4 | 1.371,2 | 1.367,3 | |
Leerlingen in het speciaal basisonderwijs | 35,0 | 35,7 | 35,7 | 35,4 | 35,1 | |
Leerlingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs | 68,4 | 69,8 | 70,2 | 71,6 | 73,5 | |
Totaal PO3 | 1.509,3 | 1.502,4 | 1.492,3 | 1.478,2 | 1.475,9 | |
2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | |
|---|---|---|---|---|---|
Primair onderwijs | 7,3 | 7,8 | 8,2 | 9,0 | 10,5 |
Het op dit artikel uitgevoerde beleid en de bijbehorende resultaten waren het afgelopen jaar grotendeels conform de in de begroting gestelde doelen. De belangrijkste beleidsconclusies zijn opgenomen in het onderdeel beleidsprioriteiten.
Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2022 | 2022 | ||
Verplichtingen | 11.687.151 | 12.054.624 | 12.603.439 | 14.333.769 | 22.261.087 | 13.093.371 | 9.167.716 | |
Uitgaven | 11.142.533 | 11.759.120 | 12.226.291 | 13.308.561 | 15.434.003 | 13.932.868 | 1.501.135 | |
Bekostiging | 10.616.984 | 11.144.415 | 11.432.864 | 12.293.701 | 14.464.959 | 13.107.396 | 1.357.563 | |
Hoofdbekostiging | 10.292.897 | 10.822.277 | 11.096.315 | 11.415.246 | 12.968.392 | 12.000.993 | 967.399 | |
Bekostiging Primair Onderwijs | 10.275.784 | 10.803.308 | 11.076.356 | 11.391.680 | 12.939.474 | 11.978.647 | 960.827 | |
Bekostiging Caribisch Nederland | 17.113 | 18.969 | 19.959 | 23.566 | 28.918 | 22.346 | 6.572 | |
Prestatiebox | 309.368 | 296.983 | 295.031 | 252.850 | ‒ | 0 | 0 | |
Aanvullende bekostiging | 14.719 | 25.155 | 14.856 | 14.634 | 159.420 | 155.536 | 3.884 | |
Aanpak lerarentekort G5 | 0 | 0 | 26.662 | 30.660 | 31.569 | 30.696 | 873 | |
Aanvullende bekostiging Nationaal Programma Onderwijs | 0 | 0 | 0 | 580.311 | 1.305.578 | 920.171 | 385.407 | |
Subsidies (regelingen) | 87.640 | 88.316 | 214.053 | 384.356 | 233.526 | 114.585 | 118.941 | |
Regeling Onderwijsvoorziening jonggehandicapten | 23.808 | 24.500 | 21.237 | 23.400 | 24.400 | 23.724 | 676 | |
Nederlands onderwijs buitenland | ‒ | 12.513 | 12.239 | 12.095 | 12.064 | 13.319 | ‒ 1.255 | |
Basis voor Presteren (School aan Zet en Bèta Techniek) | 952 | 720 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Humanistisch vormend en godsdienstonderwijs | 11.900 | 12.664 | 13.102 | 13.479 | 14.764 | 15.008 | ‒ 244 | |
Inhaal- en ondersteuningsprogramma's | ‒ | ‒ | 115.835 | 74.455 | 54 | 0 | 54 | |
Extra hulp voor de klas | ‒ | ‒ | ‒ | 201.838 | ‒ | ‒ | 0 | |
School en omgeving | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ | 20.733 | 0 | 20.733 | |
Basisvaardigheden | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ | 108.661 | 0 | 108.661 | |
Overig | 50.980 | 37.919 | 51.640 | 59.089 | 52.850 | 62.534 | ‒ 9.684 | |
Opdrachten | 6.901 | 4.756 | 7.772 | 7.456 | 15.667 | 28.692 | ‒ 13.025 | |
Opdrachten | 0 | 0 | 0 | 5.299 | 11.372 | 28.692 | ‒ 17.320 | |
Zelftesten | 0 | 0 | 0 | 2.157 | 4.295 | 0 | 4.295 | |
Overig | 6.901 | 4.756 | 7.772 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Bijdrage aan agentschappen | 29.651 | 41.663 | 39.448 | 37.899 | 40.642 | 32.246 | 8.396 | |
Dienst Uitvoering Onderwijs | 29.651 | 41.663 | 39.448 | 37.899 | 40.642 | 32.246 | 8.396 | |
Bijdrage aan ZBO's/RWT's | 34.907 | 17.625 | 17.375 | 15.732 | 13.379 | 7.260 | 6.119 | |
Stichting Vervangingsfonds en Participatiefonds | 33.502 | 16.225 | 15.975 | 13.672 | 10.800 | 4.702 | 6.098 | |
UWV | 1.405 | 1.400 | 1.400 | 2.060 | 2.579 | 2.558 | 21 | |
Bijdrage aan medeoverheden | 366.450 | 462.345 | 514.779 | 569.417 | 665.830 | 642.536 | 23.294 | |
Gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid | 277.402 | 462.345 | 509.159 | 520.716 | 536.651 | 521.212 | 15.439 | |
Aanvulling GOA convenant G37 | 84.348 | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ | 0 | 0 | |
Verhoging taalniveau pedagogisch medewerkers kleine gemeenten | 4.700 | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ | 0 | 0 | |
Caribisch Nederland | ‒ | ‒ | 5.620 | 6.573 | 9.297 | 20.394 | ‒ 11.097 | |
Ventilatie in scholen | ‒ | ‒ | ‒ | 8.775 | 0 | 8.775 | ||
Scholenprogramma Groningen | ‒ | ‒ | ‒ | 3.000 | 3.000 | 3.000 | 0 | |
Nationaal Programma Onderwijs | ‒ | ‒ | ‒ | 39.128 | 93.907 | 97.930 | ‒ 4.023 | |
SPUK huisvesting noodlocaties Oekraïne PO | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ | 14.200 | 0 | 14.200 | |
Bijdrage aan andere begrotingshoofdstukken | ‒ | ‒ | 0 | 0 | 0 | 153 | ‒ 153 | |
Brede Scholen | ‒ | ‒ | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
BES(t)4kids | ‒ | ‒ | 0 | 0 | 0 | 153 | ‒ 153 | |
Ontvangsten | 76.894 | 29.049 | 26.681 | 37.634 | 26.363 | 9.308 | 17.055 | |
Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2022 | 2022 | ||
Verplichtingen | 11.687.151 | 12.054.624 | 12.603.439 | 14.333.769 | 22.261.087 | 13.093.371 | 9.167.716 | |
waarvan garantieverplichtingen | 12.590 | 15.837 | 4.389 | 4.086 | 24.498 | 25.961 | ‒ 1.463 | |
waarvan overige verplichtingen | 11.674.561 | 12.038.787 | 12.599.050 | 14.329.683 | 22.236.589 | 13.067.410 | 9.169.179 | |
De realisatie van de kasuitgaven is in 2022 € 1,5 miljard hoger dan begroot. De realisatie van de aangegane verplichtingen is in 2022 € 9,2 miljard hoger dan begroot.
De hogere (kas)uitgaven hangen samen met de extra meerjarige investeringen die in 2022 zijn gedaan na vaststelling van de begroting. Dit betreffen met name extra investeringen vanuit het coalitieakkoord, in het kader van het Nationaal Programma Onderwijs (NP Onderwijs), maar ook de loon- en prijsbijstelling.
De aangegane verplichtingen zijn mede in het verlengde hiervan in 2022 dan ook hoger dan begroot. Naast door de hogere (kas)uitgaven, wordt de hogere realisatie van de aangegane verplichtingen verklaard door de overgang van schooljaar bekostiging naar kalenderjaar bekostiging. Vanaf 2023 is er sprake van kalenderjaar bekostiging en worden de (kas)uitgaven voor het gehele kalenderjaar verplicht in het voorgaande kalenderjaar (in 2022 zijn de (kas)uitgaven voor de gehele bekostiging in 2023 verplicht). Ten tijde van de schooljaar systematiek werd in een kalenderjaar slechts 7/12e van het daarop volgende kalenderjaar verplicht (januari t/m juli). Dit leidt tot extra verplichtingen in 2022 van 5/12e van de totale bekostiging in 2023 (circa € 5,4 miljard) om alle kasuitgaven voor de bekostiging van het volgende kalenderjaar (2023) te verplichten.
De realisatie van de garantieverplichtingen ter hoogte van € 24,5 miljoen is het gevolg van leningen/rekening-courantkredieten aan onderwijsinstellingen. Deze leningen worden door middel van schatkistbankieren verstrekt. Het Ministerie van OCW staat voor deze leningen garant.
Bekostiging
Op het instrument bekostiging is de realisatie € 1,4 miljard hoger dan begroot. Dit heeft meerdere oorzaken die hieronder worden toegelicht.
Hoofdbekostiging
Bekostiging primair onderwijs
Schoolbesturen in het primair onderwijs (po) ontvangen bekostiging van het Rijk via de lumpsum. De realisatie op de bekostiging primair onderwijs is € 960,8 miljoen hoger dan de oorspronkelijk vastgestelde begroting. De belangrijkste redenen hiervoor zijn: de extra investeringen vanuit het coalitieakkoord, bijvoorbeeld € 420 miljoen voor het dichten van de loonkloof en € 65 miljoen voor professionaliseringsruimte. Verder wordt de hogere realisatie verklaard door de loon- en prijsbijstelling (ca. € 380 miljoen) en extra middelen voor po-leerlingen uit Oekraïne (ca. € 86 miljoen).
Aanvullende bekostiging Nationaal Programma Onderwijs
Scholen ontvangen tevens aanvullende bekostiging voor specifieke doelen. In februari 2021 besloot het kabinet tot het NP Onderwijs. In dit kader ontvangen scholen aanvullende bekostiging voor het bestrijden van de leervertragingen als gevolg van de coronacrisis. De realisatie op dit budget is in 2022 € 385,4 miljoen hoger dan de vastgestelde begroting. Dit betreft de middelen die na vaststelling van de begroting zijn overgeboekt naar begrotingsartikel 1 ten behoeve van het tweede schooljaar van het NP Onderwijs.
Subsidies
De realisatie op de subsidies is € 118,9 miljoen hoger dan de oorspronkelijk vastgestelde begroting. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de extra investeringen vanuit het coalitieakkoord om de basisvaardigheden te verbeteren en kansengelijkheid te bevorderen door middel van de subsidieregelingen School en omgeving (€ 20,7 miljoen) en Basisvaardigheden (€ 108,7 miljoen). Daarnaast is er sprake van een lagere realisatie op de regeling Nederlands onderwijs in het buitenland (€ 1,3 miljoen).
Opdrachten
De realisatie is € 13,0 miljoen lager dan de oorspronkelijk vastgestelde begroting. Dit wordt onder andere veroorzaakt doordat bij Najaarsnota het budget voor het NP Onderwijs is verlaagd met € 3,5 miljoen als gevolg van niet bestede middelen in 2022. Daarnaast is er sprake van de uitbreiding van de looptijd van het NP Onderwijs waarvoor middelen (€ 8,5 miljoen) van 2022 naar 2024 en 2025 zijn geschoven door middel van een kasschuif.
Bijdrage aan medeoverheden
De realisatie is € 23,3 miljoen hoger dan de oorspronkelijk vastgestelde begroting. Dit heeft meerdere oorzaken die hieronder worden toegelicht.
Gemeenten ontvangen van het Ministerie van OCW middelen voor onderwijsachterstandenbeleid. Gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid (GOAB) bestaat uit meerdere instrumenten, waaronder voor- en vroegschoolse educatie, schakelklassen en zomerscholen. De realisatie hierop is € 15,4 miljoen hoger dan de oorspronkelijk vastgestelde begroting. Dit wordt veroorzaakt door de ontvangen loonbijstelling. Voorts wordt de hogere realisatie verklaard door uitgaven aan gemeenten voor noodlocaties ten behoeve van Oekraïense leerlingen (€ 14,2 miljoen). Deze middelen stonden nog niet op de vastgestelde begroting. De uitgaven voor Caribisch Nederland zijn lager uitgevallen dan begroot vanwege het toepassen van een kasschuif waardoor middelen voor onderwijshuisvesting van 2022 naar 2024 en 2025 (€ 12,0 miljoen) zijn geschoven.